Dni Kultury Żydowskiej w Cieszynie

PROGRAM

2 X (piątek)

• godz. 17.00, Kościół Jezusowy, Cieszyn: „PRZY SZABASOWYCH ŚWIECACH” – koncert muzyki żydowskiej. Wystapią: Orkiestra Kameralna i soliści pod dyr. Jean–Claude Hauptmanna. Wstęp wolny /koncert charytatywny/ zbiórka dla Szpitala Śląskiego

3 – 4 X (sobota, niedziela)

TŘEBÍČ – miasto z historią/wycieczka

5 X (poniedziałek)

• godz. 16.00, COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: „ARBEITSLAGER GOLLESCHAU – dzieje podobozu” – promocja książki Pawła Stanieczka – ur. w 1933r. w Goleszowie. Absolwent krakowskiej WSP. Emerytowany pedagog. Redagował „Panoramę goleszowską” i „Goleszowski Kalendarz”. Przy Gminnym Ośrodku Kultury prowadzi Izbę Oświęcimską. Był świadkiem funkcjonowania podobozu KL Auschwitz w cementowni w Goleszowie.
• godz. 18.00, COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: POKAZY POFESTIWALOWE 11. MIĘDZYNARODOWEGO FESTIWALU FILMOWEGO ŻYDOWSKIE MOTYWY

1. „ISCHLER” – reż. Atilla Hartung, Węgry 2014, 17′
2. „ALBUM RODZINNY” – reż. Andrzej Titkow, Polska, 2013, 57′
3. „GŁOSY Z BUDKI” – reż Lina Chaplin, Izrael, 2014, 49′

6 X (wtorek)

• godz. 9.00, COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: „OBJAZDOWY TEATRZYK SINGERA” – warsztaty dla przedszkolaków. Bajki dla dzieci autorstwa I.B. Singera są fantastyczną podróżą w świat magii, ludowych wierzeń i żydowskiej tradycji. Podczas warsztatu wysłuchamy jednej z nich, przygotujemy drewniane kukiełki jej bohaterów, scenę, kurtynę i spróbujemy zabawić się w aktorów teatru lalek…
• godz. 11.00, COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: „ŻYDOWSKIE WYCINANKI” – warsztaty dla dzieci. Pierwsze wzmianki o żydowskiej wycinance sięgają XIII wieku. Ta niezwykła tradycja sztuki ludowej będzie dla nas pretekstem do rozmowy o znaczeniu najważniejszych żydowskich symboli – takich jak menora, korona Tory i wielu innych. Wspólnie zaprojektujemy i wykonamy wycinanki…Warsztaty poprowadzi Aleksandra Karkowska – Rogińska
• godz. 16.30, COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: „WSZYSTKO CO CHCECIE WIEDZIEĆ O ŻYDACH, ALE BOICIE SIĘ ZAPYTAĆ” – wykład Aleksandry Karkowskiej – Rogińskiej połączony z warsztatem kulturowym. Co oznacza być Żydem? Czy chodzi jedynie o religię lub pochodzenie? Jakie najważniejsze zwyczaje wiążą się z żydowską kulturą? Co wyróżnia żydowski dom i jakie święta są w nim obchodzone? Poznamy podstawowe informacje dotyczące żydowskiej tożsamości…Aleksandra Karkowska – Rogińska – judaistka, polonistka. Wykładowca na Wydziale Nauk Humanistycznych w UKSW i Specjalista do Spraw Edukacji w warszawskim Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
• godz. 18.00 , COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: POKAZY POFESTIWALOWE 11. MIĘDZYNARODOWEGO FESTIWALU FILMOWEGO ŻYDOWSKIE MOTYWY

1. „MÓJ ARABSKI PRZYJACIEL” – reż. Noga Nezer, Izrael, 2014
2. „WIECZOREM PATRZĄ NA KSIĘŻYC” – reż. J. Helander, Bo Persson, Szwecja, 2015

7 X (środa)

• godz. 9.00, COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: POKAZY POFESTIWALOWE 11. MIĘDZYNARODOWEGO FESTIWALU FILMOWEGO ŻYDOWSKIE MOTYWY

1. „KROK DO WOLNOŚCI” – reż. Alain Gsponer, Szwajcaria /Austria, 2013, 92′
2. „BORIS DORFMAN – A MENTSH”– reż. Gabi von Seltmann, Uwe von Seltmann, Polska /Niemcy, 2014, 50′
3. „ŻYD NA SZCZĘŚCIE” – reż. Paulina Fiejdasz, Adam Uryniak, Polska, 2014
4. „WSCHODNIA JEROZOLIMA – ZACHODNIA JEROZOLIMA” – reż. Erez Miller, Henrique Cymerman, Izrael, 2014, 80′

• godz. 17.00, COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: „SPOTKANIA PO LATACH. IZRAEL I POLSKA 25 LAT PO NAWIĄZANIU STOSUNKÓW DYPLOMATYCZNYCH” – wykład Mateusza Pigonia. 25 lat temu Izrael i Polska podpisały porozumienie przywracające oficjalne stosunki. Dokument ten nie tylko otworzył dyplomatom drogę do nawiązania współpracy, ale przede wszystkim dał naszym społeczeństwom możliwość ponownego i oczekiwanego po obu stronach spotkania. Dziś Izraelczycy i Polacy rozmawiają, zakładają firmy, razem tworzą muzykę i aplikacje na smartfony. Mateusz Pigoń – Dyrektor Departamentu Kultury Ambasady Izraela w Polsce. Zajmuje  się kwestiami dyplomacji publicznej oraz wspieraniem izraelsko-polskiej współpracy kulturalnej. Ukończył Studium Kultury i Języków Żydowskich oraz politologię na Uniwersytecie Wrocławskim.
• godz. 19:00, Czytelnia i kawiarnia AVION/NOIVA, Český Těšín: KLEZMAK i MARTA CIENCIAŁA – koncert muzyki żydowskiej

8 X (czwartek)

• godz. 17.00, Czytelnia i kawiarnia AVION/NOIVA, Český Těšín: SPOTKANIE Z JĘZYKIEM HEBRAJSKIM – warsztaty, prowadzenie: Josef Byrtus, absolwent teologii Uniwersytetu w Ołomuńcu, zajmuje się historią judaizmu. Autor książek: „Židé v Jablunkově”, „Cesta k sobě“.
• godz. 17.00, COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: POKAZY POFESTIWALOWE 11. MIĘDZYNARODOWEGO FESTIWALU FILMOWEGO ŻYDOWSKIE MOTYWY

1. „SAMUEL” – reż. Jan Kidawa-Błoński, Polska, 2013, 78′
2. „W CISZY” – reż. Zdeněk Jiráský, Słowacja-Czechy, 2014, 86′

9 X (piątek)

• godz. 10.00 „WARSZTATY TAŃCA ŻYDOWSKIEGO” – dla uczniów szkół średnich, prowadzenie Beata Kobis. Tańce żydowskie integrują i jednoczą pokolenia. Chasydzi traktują je jako formę modlitwy w ruchu. Tańce zróżnicowane są w formie i tematyce – od prostych po kole odzwierciedlających życie religijne, codzienne oraz starożytne zwyczaje (taniec wojenny, weselny) po współczesne układy choreograficzne. Beata Kobis – pedagog, absolwentka Chrześcijańskiego Studium Teatru Ruchu, zajmuje się tańcem i aktorstwem.
• godz. 18.30, Synagoga Szomre–Szabos, Český Těšín: POWITANIE SZABATU – prowadzenie Josef Byrtus Będziemy uczestniczyć w liturgii „Kabalat šabat”, poznamy tradycyjne  modlitwy, pieśni i symbolikę Szabatu.

10 X (sobota)

• godz. 15.00, COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: „SPOŁECZNOŚĆ ŻYDOWSKA WCZORAJ, DZIŚ I JUTRO…” – panel dyskusyjny. Polska uchodzi za kraj bez Żydów. 30 lat temu stwierdzenie to było prawdziwe. Czy dziś już nie jest ? Co stało się w międzyczasie. Co sądzą o tym sami zainteresowani, przedstawiciele żydowskiej mniejszości w Polsce. Czy jest moda na „żydowskość”? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć podczas spotkania, w którym wezmą udział m.in. przedstawiciele Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Bielsku-Białej, Katowicach  i Ostrawie, a poprowadzi je Marek Cieślar. Marek Cieślar – absolwent politologii i dziennikarstwa UŚ. Dziennikarz radiowy. Od lat zajmuje się tematyką żydowską, historią, kulturą, duchowością Żydów czasów biblijnych i współczesnych.
• godz.18.00, COK „Dom Narodowy”, Cieszyn: „WESELE ŻYDOWSKIE” – inscenizacja taneczna. Wystąpią: Zespół Tańca Żydowskiego i Izraelskiego „KLEZMER” i zespół muzyczny „KLEZMAK”. Moment zawarcia małżeństwa w kulturze żydowskiej jest bardzo ważny. Nazywany jest „kiddushin”, co znaczy „uświęcony”. Żydzi wierzą, że gdy dwoje ludzi się pobiera – to sam Bóg zamieszkuje między nimi…Zespół Tańca „Klezmer”- działa w Domu Narodowym w Cieszynie. Wykonuje tańce żydowskie, izraelskie i chasydzkie. Grupa często występuje na prestiżowych festiwalach i przeglądach w kraju i za granicą. Choreografem jest Dorota Herok. „Klezmak”- instrumentalny zespół muzyki żydowskiej,który tworzą pedagodzy Szkoły Muzycznej w Cz.Cieszynie

11 X (niedziela)

• godz. 14.00, GOK Goleszów: „ŚLADAMI MARTYROLOGII ŻYDÓW ZIEMI CIESZYŃSKIEJ – GOLESZÓW” – spacer edukacyjny/prowadzenie Paweł Stanieczek

WYSTAWY

• 2– 22 X, Galeria COK „IZRAEL WCZORAJ I DZIŚ” – wystawa trójwymiarowej fotografii  (wernisaż 7 X, godz. 16.30)

Wystawa pokazuje 60 letnią historię Państwa Izrael. Dzięki zastosowaniu techniki trójwymiarowej, możliwe było zestawienie na każdym obrazie dwóch rzeczywistości- początków żydowskiej państwowości na Bliskim Wschodzie oraz współczesnego Izraela. Wystawa zrealizowana dzięki partnerstwu Departamentu Kultury Ambasady Izraela w Polsce.

• 8 – 30 X, Galeria Most (budynek Euroregionu Śląsk Cieszyński-Těšínské Slezsko) „KRAKOWSKI KAZIMIERZ” – wystawa fotografii Luďka Ondrušky

Wystawa jest fotograficznym zapisem  ubiegłorocznej wyprawy do krakowskiego „Kazimierza”. Pokazuje najciekawsze obiekty żydowskiej architektury, kultury i tradycji…
Luděk Ondruška – absolwent reżyserii teatralnej  uniwersytetu w Brnie, autor filmów dokumentalnych, współpracował z Czeskim Radiem i telewizją.

IMPREZY TOWARZYSZĄCE:

• 29 IX – 2 X, Biblioteka Miejska w Svibicy ŻYDZI NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM – spotkanie dla uczniów szkół podstawowych połączone z prezentacją żydowskiej muzyki i humoru.
• Pokazy filmowe organizowane są dzięki uprzejmości organizatora Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Żydowskie Motywy – Stowarzyszenia Żydowskie Motywy.

Dni Kultury Żydowskiej 2015
pokazy pofestiwalowe
Międzynarodowego Festiwalu Filmowego
ŻYDOWSKIE MOTYWY

Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Żydowskie Motywy” od ponad 11 lat jest stałym punktem w kulturalnym kalendarzu Warszawy. Co roku przedstawia widzom różne odsłony żydowskiego życia, utrwalone na taśmie filmowej. Międzynarodowe jury z kilkudziesięciu filmów wybiera te najlepsze, które zostają nagradzane Warszawskimi Feniksami. Filmy pokazywane w Warszawie odwiedzają również inne miasta. „Żydowskie Motywy” to wędrujący festiwal – od Wrocławia przez Opatów, Radomsko po Cieszyn … W tym roku w ramach cieszyńskich DNI KULTURY ŻYDOWSKIEJ tradycyjnie już odbędą się pokazy pofestiwalowe Międzynarodowego Festiwalu Żydowskie Motywy. W Domu Narodowym zobaczymy kilkanaście znakomitych filmów nagrodzonych na wielu prestiżowych festiwalach. Pokazy filmowe organizowane są dzięki uprzejmości organizatora Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Żydowskie Motywy – Stowarzyszenia Żydowskie Motywy.

Na wszystkie projekcje wstęp wolny!

5 października, godz. 18.00
„ISCHLER” – reż. Atilla Hartung, Węgry 2014, krótkometrażowy, 17′
Budapeszt, rok 1944. Podczas Holokaustu trzy siostry Żydówki ukrywają się w mieszkaniu znanego lekarza. Ich dni wypełnione są paranoją; okazuje się jednak, że zło może przyjść z nieoczekiwanej strony. Zdobywca Warszawskiego Feniksa 2015 za najlepszy film krótkometrażowy.

„ALBUM RODZINNY” (FAMILY ALBUM) – reż. Andrzej Titkow, Polska, 2013, dokumentalny, 57′
Film opowiada skomplikowaną historię dwóch zasymilowanych rodzin żydowskich z Lublina – Arnsztajnów i Meyersonów – wielce zasłużonych, zaangażowanych w działalność niepodległościową, społeczną, naukową i artystyczną. Meyersonowie mieli troje dzieci, w tym córkę Franciszkę, która poślubiła lekarza Marka Arnsztajna. Franciszka była poetką, działaczką niepodległościową i społeczną.  Mieli dwoje dzieci, córkę Stefanię i syna, Jana. Po śmierci męża i syna sędziwa poetka przeniosła się do Warszawy. Zginęła w getcie warszawskim w niewyjaśnionych okolicznościach.

„GŁOSY Z BUDKI” (VOICES FROM THE BOOTH) – reż Lina Chaplin, Izrael, 2014, dokumentalny, 49′
Spotykamy ich przy bramach szkół, na podziemnych parkingach, przy wejściu do sklepów w galeriach  handlowych i w wielu innych miejscach. W Izraelu są dziesiątki tysięcy ochroniarzy; większość z nich to  Rosjanie. Mimo, że są wszędzie, nie zauważamy ich – są przezroczyści. Wyemigrowali do Izraela w zaawansowanym wieku i aby przeżyć, zarabiają pracując w ochronie. Wielu z nich było szanowanymi profesjonalistami lub artystami. Bohaterowie filmu to muzycy, pisarz i chirurg, którzy robią co mogą, by pozostać twórczymi, wprowadzając nutę optymizmu w swój trudny los.
Zdobywca Warszawskiego Feniksa 2015 za najlepszy film obrazujący współczesne życie żydowskie.

6 października 2015 , godz. 18.00
„MÓJ ARABSKI PRZYJACIEL” (MY ARAB FRIEND) – reż. Noga Nezer, Izrael, 2014, dokumentalny, 53′
Noga nie interesuje się konfliktem palestyńsko-izraelskim. Chce prowadzić wygodne życie w liberalnym Tel Awiwie. Jej życie ulega zmianie, kiedy znika jej palestyński przyjaciel Fahres, z którym mieszkała w  Tel Awiwie. By go odnaleźć i dowiedzieć się, co tak naprawdę dla niej znaczy, Noga jest zmuszona do rozpoczęcia surrealistycznej, przerażającej i zadziwiającej podróży do rodzinnej wioski Fahresa na Zachodnim Brzegu.
Zdobywca Warszawskiego Feniksa 2015 za najlepszy film dokumentalny.

„WIECZOREM PATRZĄ NA KSIĘŻYC” (WATCHING THE MOON AT NIGHT) – reż. Joanna Helander, Bo Persson, Szwecja, 2015, dokumentalny, 90′
Wieczorem patrzą na księżyc to dokument kreacyjny na temat związków współczesnego terroryzmu i  antysemityzmu. Filmowany w sześciu krajach, skupia się na przeżyciach ofiar, łącząc je z opiniami światowych ekspertów w tej dziedzinie. W rezultacie film wykracza poza stereotypową percepcję terroryzmu. Po niedawnych wydarzeniach w Paryżu tematy podjęte w tym filmie są aktualne jak nigdy.

7 października 2015 , godz. 9.00
„KROK DO WOLNOŚCI” (ONE STEP TO FREEDOM) – reż. Alain Gsponer, Szwajcaria /Austria, 2013, fabularny, 92′
19 sierpnia 1938 r. Szwajcarska Rada Federalna zarządziła zamknięcie szwajcarskiej granicy dla  uciekinierów z Trzeciej Rzeszy. Jednak nie wszyscy urzędnicy podporządkowali się nieludzkim dyrektywom. Paul Grüninger, wykorzystując luki w biurokratycznych przepisach, uratował setki (niektórzy mówią o tysiącach) ludzi i zupełnie słusznie nazywany jest Oskarem Schindlerem  szwajcarsko-niemieckiej granicy. Ponad czterdzieści lat trwała międzynarodowa kampania, w wyniku której Paul Grüninger został pośmiertnie zrehabilitowany. W 1971 r. Instytut Yad Vashem dodał jego nazwisko do listy „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”.

„BORIS DORFMAN – A MENTSH” – reż. Gabi von Seltmann, Uwe von Seltmann, Polska /Niemcy, 2014, dokumentalny, 50′
Lwów, od wieków miasto wieloetniczne, przez 600 lat stanowił centrum żydowskiego życia i języka jidysz. Ta jedyna w swoim rodzaju kultura została zniszczona w czasie II Wojny Światowej. 75 lat po wybuchu wojny Boris Dorfman wiedzie nas do miejsc grozy i zaułków nadziei, w których odzwierciedla się historia lwowskich Żydów. 90–letni Boris jest prawdopodobnie ostatnim Żydem we Lwowie, który  posługuje się jidysz jako językiem ojczystym, mameloszn. Jest rzecznikiem zachowania pamięci, stojącym jednocześnie obiema nogami w teraźniejszości.
Zdobywca nagrody Fundacji Monumentum Iudaicum Lodzense za ochronę pamięci kultury jidysz na Festiwalu Mediów „Człowiek w zagożeniu” (2014) oraz Nagrody Jidysz Oskar Fundacji Sholem-Alechem za wybitny wkład w odrodzenie kultury jidysz (Lwów, 2014).

„ŻYD NA SZCZĘŚCIE” (LUCKY JEW) – reż. Paulina Fiejdasz, Adam Uryniak, Polska, 2014, dokumentalny, 25′
Film z cyklu „Szalom Polsko”. Amerykańska etnolożka Erica Lehrer przyjeżdża do Polski, aby zbadać fenomen popularności drewnianych figurek przedstawiających Żydów.

„WSCHODNIA JEROZOLIMA – ZACHODNIA JEROZOLIMA” (EAST JERUSALEM–WEST JERUSALEM) – reż. Erez Miller, Henrique Cymerman, Izrael, 2014, dokumentalny, 80′
Na początku 2013 roku izraelski pieśniarz i autor piosenek David Broza wszedł do palestyńskiego studia nagraniowego we Wschodniej Jerozolimie pragnąc urzeczywistnić swoje wieloletnie marzenie, aby muzyka stała się mostem łączącym Palestyńczyków i Izraelczyków. Osiem dni i nocy muzyki, jedzenia i koleżeństwa przynosi nowatorski album i niezwykłą opowieść zawartą w filmie.

8 października 2015, godz. 17.00
„SAMUEL” – reż. Jan Kidawa–Błoński, Polska, 2013, dokumentalny, 78′
Film o niezwykłych losach Samuela Willenberga, rzeźbiarza i malarza, więźnia Treblinki, uczestnika powstania warszawskiego, kawalera Orderu Virtuti Militari, odznaczonego także Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Bohater opowiada o swoim życiu, począwszy od dzieciństwa w rodzinnej Częstochowie, przez burzliwe lata wojenne – w trakcie których brał udział w buncie więźniów obozu w Treblince, z którego ostatecznie uciekł – aż po obecne lata w Tel Awiwie.
Zdobywca „Kamery Dawida” na Warszawskim Festiwalu Filmów o Tematyce Żydowskiej 2014 w kategorii „Długi dokument” i nagrody dla najlepszego reżysera.

„W CISZY” – reż. Zdeňek Jiráský, Słowacja /Czechy, 2014, fabularny, 86′
Nazistowskie prawo dyskwalifikowało tzw. nie-aryjskich artystów w Niemczech i te zasady były  następnie stosowane we wszystkich krajach europejskich okupowanych przez Niemcy. W ciszy  przedstawia los pięciorga żydowskich muzyków i wykonawców, których cierpienia w obozie  koncentracyjnym lub strach przed nieuniknioną śmiercią był łagodzony dzięki fortepianowi i muzyce. Karol Elbert, Alica Flachová-Pastorová, Edith Kraus, Arthur Chitz i Jozef Weiss – to nazwiska, które  zostały skazane na zapomnienie, a ich dorobek miał być wymazany ze sfery kultury.
Zdobywca Nagrody Publiczności podczas 11 edycji MFF „Żydowskie Motywy”.