Urodziny Radia 90! Geburstag okiem antropologa
To jest nasz urodzinowy weekend. 29. urodziny Radia 90. Jak na Śląsku obchodzi się geburstag? Według tradycji Ślązacy nie obchodzą imienin, tylko urodziny, tego dnia przyjmują życzenia i prezenty. Skąd wziął się ten zwyczaj? Które urodziny na Górnym Śląsku są szczególnie ważne? Czym różnią się urodziny gospodyni i gospodarza? Koniecznie posłuchajcie!
29. urodziny Radia 90
W 2016 roku z okazji urodzin Radia 90 pytaliśmy specjalistę skąd pochodzi tradycja obchodzenia urodzin? Zaglądamy do naszego archiwum, temat wyjaśnił nam dr Grzegorz Odoj, antropolog kultury z Uniwersytetu Śląskiego:
Grzegorz Odoj: Urodziny na Górnym Śląsku to zwyczaj, praktyka pochodzenia niemieckiego… Urodziny tak naprawdę nie są obchodzone tylko i wyłącznie na Śląsku. To nie jest typowo śląska praktyka, ponieważ urodziny obchodzą Anglicy, Niemcy- jak powiedziałem, Holendrzy, Francuzi, Hiszpanie. Ale to jest efekt właśnie wpływu kultury niemieckiej, skąd tzw. geburstag upowszechnił się na Śląsku. Ślązacy nie wyobrażają sobie, aby życie było pozbawione tego jubileuszu, indywidualnego, odnoszącego się właśnie do konkretnej osoby, do konkretnej indywidualności. Bo to jest coś bardzo związanego z konkretnym człowiekiem, dzień jego urodzin.
Grzegorz Odoj, antropolog kultury z Uniwersytetu Śląskiego zwraca jednocześnie uwagę, że na Górnym Śląsku raczej nie obchodzi się imienin.
Grzegorz Odoj: Na Śląsku w późnym okresie, również i dziś obchodzone są takie popularne imieniny: Barbary, bo to jest Barbórka, Przecież to są wyjątkowe imieniny. Obchodzony jest również Jan, obchodzony jest Józef, obchodzony jest również Andrzej, bo to są imieniny, które wiążą się z takim szerszym uzasadnieniem… Wielu Ślązaków nie miało zielonego pojęcia i do dzisiaj nie ma, kiedy są ich imieniny. Nigdy się nad tym nie zastanawiali…
Dwie ważne okoliczności na Górnym Śląsku. Pierwszym z nich jest roczek.
Grzegorz Odoj: Oczywiście jest to dzień niezwykły do tego stopnia, że jak wiadomo na Górnym Śląsku pojawiły się takie dwie ważne uroczystości, niegdyś typowo śląskie. To jest oczywiście roczek. Dzisiaj roczek również jest obchodzony w innych, poza śląskich rejonach, nieraz bardzo odległych. Roczek to jest taka cezura, twierdzono niegdyś na Śląsku, że kiedy dziecko ma już roczek, jest odchowane, jak to mówiono ma roczek, no to można już starać się o kolejne dziecko. To był bardzo ważny moment. Tak jest też dziś, należało sztelować msze dziękczynną w kościele parafialnym. Dziecko należało ubrać w białe ubranko, specjalnie sztrykowane na tą okazję.
Posłuchaj całej wypowiedzi, w niej między innymi wróżby na roczek:
Abraham, czyli 50!
Grzegorz Odoj: Jeżeli chodzi o urodziny na Górnym Śląsku, to jeszcze jest druga cezura to jest ukończenie 50 lat. Do dzisiaj rzeczywiście Abraham, to niesamowita uroczystość. Abraham: 50- lecie. Należałoby się zastanowić, skąd ten zwyczaj. Niektórzy twierdzą, że odnosi się to do jednej ze scen ewangelicznych, kiedy to faryzeusze zarzucają młodemu Chrystusowi, iż On wypowiada się na bardzo skomplikowane, złożone problemy natury teologicznej, a jeszcze 50 lat nie skończył. Jest to ważne wydarzenie, wtedy rzeczywiście zaproszona jest cała rodzina, zaprasza się znajomych.
29. urodziny Radia 90
Przyjęcie urodzinowe w tradycji górnośląskiej, czyli jak świętuje gospodyni-jubilatka, a jak gospodarz-jubilat? To ciekawa różnica! Posłuchajcie:
Prezenty, prezenty, czyli to musi ci się przidać, a nie jakiś marnotrawstwo!
Czytaj także:
