Badajmy się! Diagnostyka nie boli. Ratuje życie

O badaniu kolonoskopowym, które potrafi wykryć zmiany w jelitach z Barbarą Krypczyk, zastępcą dyrektora w przychodni Medicus 99 z Jastrzębia-Zdroju, rozmawiał Jan Bacza.

Radio 90: Kolonoskopia u wielu osób, u wielu pacjentów wzbudza poważne obawy, boją się tego badania, ale jest to bardzo ważna diagnostyka.

Barbara Krypczyk: Tak jak pan mówi, jest to bardzo ważna diagnostyka. Nie należy się bać tego badania. Nasza przychodnia jest realizatorem programu badań kolonoskopowych finansowanych przez Ministerstwo Zdrowia. Wszystkie badania mogą być wykonywane w znieczuleniu ogólnym – to pacjent podejmuje decyzję czy chce z niego skorzystać. Jednym słowem śpi, nic nie czuje, nic go nie boli, czuje się komfortowo. Myślę, że największym problemem w tym momencie jest samo przygotowanie do zabiegu. Polega to na tym, że trzeba niestety oczyścić jelita i to jest największym utrudnieniem dla pacjenta.

Radio 90: I chyba też przygotowanie psychiczne przez pacjenta.

Barbara Krypczyk: Tak, myślę, że psychiczne na pewno. Jednak więcej mamy korzyści z tego badania niż niedogodności z nim związanych. Aż w 30% wykonywanych badań pobierane są wycinki lub usuwane polipy. Oznacza to, że jeżeli lekarz zauważył zmianę, która w przyszłości mogłaby przekształcić się w nowotwór. Jednocześnie, jeśli coś jest widoczne w trakcie badania, to pobierane są wycinki do szczegółowej analizy. Co ważne, pacjent za to wszystko nie płaci, są to badania bezpłatne.

Radio 90: Przed jakimi chorobami może ustrzec nas kolonoskopia?

Barbara Krypczyk: Przede wszystkim przed rakiem jelita grubego i wszystkimi chorobami jelit.

Radio 90: Wspomniała pani o tym przygotowaniu, to jest, jak rozumiem, dieta, picie wody na kilkanaście godzin przed badaniem.

Barbara Krypczyk: Na pewno na tydzień przed badaniem zalecamy, by unikać jedzenia wszelakich produktów z ziarenkami, czyli wykluczamy niektóre owoce i ziarna. Później, mniej więcej 2 dni przed zabiegiem obowiązuje dieta płynna, czyli budynie, kisiele, rosoły, dania raczej zmiksowane, zupy w postaci kremów. Bezpośrednio dobę przed badaniem organizm jest oczyszczany przez wypicie odpowiedniego preparatu, który pacjent otrzymuje bezpłatnie.

Radio 90: Samo badanie ile trwa?

Barbara Krypczyk: Jeżeli jest to tylko badanie diagnostyczne, podczas którego nie zauważono żadnych zmian w jelitach, to badanie jest krótkie. Maksymalnie 20 minut. Jeżeli jednak trzeba usunąć jakieś zmiany lub pobrać wycinki to trwa trochę dłużej.

Radio 90: Kilkanaście, kilkadziesiąt minut a jak długo jesteśmy u was w przychodni? Czy to wszystko odbywa się w ciągu jednego dnia?

Barbara Krypczyk: Pacjent przychodzi w umówionym dniu, na konkretną godzinę. Wystarczy, że jest jakieś 15 minut przed zabiegiem. Trzeba założyć wenflon, odbyć konsultację anestezjologiczną i później wykonywany jest zabieg. Po zabiegu pacjent zostaje u nas około godziny w 2 łóżkowej sali pozabiegowej.

Radio 90: Mówi pani, że to są bezpłatne badania w ramach narodowego programu, kto może z niego skorzystać?

Barbara Krypczyk: Z tych badań mogą skorzystać osoby w wieku od 50 do 65 roku życia. Wówczas nie potrzebują żadnego skierowania. Mogą też skorzystać osoby młodsze, ale są to zwykle pacjenci z grupy ryzyka, których kwalifikuje lekarz rodzinny. Badanie można wykonać bezpłatnie co 10 lat. Wystarczy umówić się w rejestracji, następnie przeprowadzana jest ankieta, a pacjent otrzymuje szczegółowe informacje dotyczące diety oraz dostaje bezpłatnie środek przeczyszczający. Pacjent przebywa u nas około dwóch godzin.

O badanie mammograficzne pytamy specjalistę radiologa Małgorzatę Czuczman-Ciepiela.

Radio 90: Czy często musi pani po badaniu przekazać pacjentce informację, że są zmiany, że może to być rak?

Małgorzata Czuczman-Ciepiela: Stosunkowo często, ale nie każda wykryta zmiana jest rakiem. Nasz ośrodek bierze udział w programie profilaktycznym raka piersi. Obejmuje on Panie między 50 a 69 rokiem życia i w tym właśnie przedziale wiekowym kobiety najczęściej zapadają na raka piersi. Co oczywiście nie znaczy, że przed pięćdziesiątką czy po siedemdziesiątce nie chorują, ale te przypadki są o wiele rzadsze, choć ostatnio coraz częstsze zwłaszcza w tej młodszej grupie. Dzięki regularnym badaniom profilaktycznym dużo częściej wyłapujemy zmiany na wczesnym etapie zaawansowania, które są następnie bioptowane. Tu, jak w przypadku każdego nowotoworu złośliwego wczesne wykrycie jest istotne w kontekście skutecznego leczenia. Rak piersi to najczęstszy nowotwór złośliwy u kobiet w naszym kraju.
Nowotwory złośliwe piersi są jednocześnie na drugim miejscu, jeżeli chodzi o umieralność na choroby złośliwe.

Radio 90: Użyła pani słowa – bioptowanie – czyli jak rozumiem pobranie próbki.

Małgorzata Czuczman-Ciepiela: Tak. Biopsję gruboigłową podejrzanej zmiany wykonuje się w znieczuleniu miejscowym najczęściej pod kontrolą USG, rzadziej pod kontrolą mammografu pobierając zazwyczaj 2-3 wycinki. Uzyskany materiał jest wysyłany do badania histopatologicznego.

Radio 90: Czy to jest w trakcie badania mammograficznego, czy najpierw jest badanie, czekamy na wynik i wycinki pobierane są na kolejnej wizycie?

Małgorzata Czuczman-Ciepiela: Najpierw wykonywane jest badanie mammograficzne, w ramach programu profilaktycznego oceniane przez dwóch radiologów. Jeśli jest to konieczne, zlecane jest następnie badanie USG, czasem dodatkowe zdjęcia. Badania dodatkowe, czyli usg piersi, dodatkowe zdjęcia czy biopsje wykonywane są również bezpłatnie w ramach programu profilaktycznego dla Pań, które wymagają tego po mammografii. Generalnie zmiany, które mają klasyfikację od BI-RADS 4 wzwyż, czyli zmiany podejrzane o raka wymagają wykonania biopsji. Pacjentka jest umawiana na biopsję w innym terminie. Przed biopsją konieczna jest ocena parametrów krzepnięcia. Biopsja jest wykonana w znieczuleniu miejscowym, pacjentka bólu nie czuje.

Radio 90: Wspominała pani też o ważnej rzeczy, aby się samemu badać. Kiedy mamy jakąkolwiek wątpliwość powinniśmy iść do lekarza, który skieruje nas na konkretnie badanie.

Małgorzata Czuczman-Ciepiela: Samobadanie jest ważnym elementem profilaktyki. Jeżeli chodzi o badania obrazowe to łatwiej dostępne i bez ograniczeń wiekowych jest badanie USG piersi. Od niego często warto rozpocząć diagnostykę w przypadku, jeśli kobietę coś niepokoi niezależnie od wieku.
Jeśli budowa piersi jest bardziej tłuszczowa, czyli najczęściej u kobiet od 40, 50 r.ż. mammografia jest bardziej czuła w wykrywaniu zmian niż USG. Jeśli chodzi o badanie mammograficzne, to pierwsze badanie zaleca się około 40 – 45 roku życia w zależności od budowy piersi. Gdy kobieta jest z grupy ryzyka, to lekarz może zlecić mammografię wcześniej . Profilaktyczny program wykrywania raka piersi obejmuje kobiety między 50 a 69 rokiem życia. Niemniej jednak jeśli kobieta ma jakieś wątpliwości, że coś się dzieje, coś ją niepokoi warto, żeby się udała do swojego lekarza, czy specjalisty, który wykonuje badania piersi. Zawsze można zacząć od USG, żeby zweryfikować zmiany, bo może się okazać, że jest to zmiana łagodna na przykład torbiel i nie wymaga wykonania mammografii, która jest badaniem z użyciem niewielkiej ilości promieniowania rentgenowskiego.

Radio 90: Badania w waszej przychodni są skierowane nie tylko dla mieszkańców z Jastrzębia-Zdroju. Każdy może skorzystać z tego programu.

Małgorzata Czuczman-Ciepiela: Oczywiście. Jeśli chodzi o program mammograficzny każda ubezpieczona pacjentka w przedziale wiekowym, o którym mówiłam, niezależnie od miejsca zamieszkania może skorzystać z tego programu w jednostce, która go wykonuje. Kobiecie bez grupy ryzyka przysługuje badanie mammograficzne co dwa lata,a w grupie ryzyka, czyli jeżeli w rodzinie wystąpił rak piersi u matki, babci czy córki pacjentki – to raz na rok.

Radio 90: Nie ma limitów, program cały czas trwa. Mimo pandemii ważne, że zachowano kontakt z lekarzem diagnostą.

Małgorzata Czuczman-Ciepiela: Nie wszystko możemy zdiagnozować poprzez teleporadę a szczególnie w tzw. specjalistyce. Tu często sama rozmowa z pacjentem nie wystarczy. Pacjentka, która powie, że czuje zgrubienie albo guza w piersi musi mieć wykonane specjalistyczne badania obrazowe. Obecnie przyjmujemy pacjentki na bieżąco. Terminy badań nie są odległe. Wszystkie dodatkowe procedury wynikające z pandemii są zachowane. Aparat i pracownia zawsze są dezynfekowane, personel nosi maseczki, prosimy też o to pacjentów. Zachowujemy odpowiedni dystans. Zapraszamy na badania, są one bezpłatne. Panie w grupie ryzyka chcą i powinny mimo pandemii się badać. To ważne, żeby proces chorobowy wykryć wcześnie. Dłuższa przerwa między badaniami zwiększa ryzyko rozpoznania choroby w zaawansowanym stadium.

Radio 90: Badanie mammograficzne – kiedy o nim mówimy, myślimy, że jest to badanie skierowane tylko dla kobiet. Czy jednak również i mężczyźni z niego korzystają?

Małgorzata Czuczman-Ciepiela: Mammografię wykonuje się faktycznie głównie u kobiet, ale mężczyźni z podejrzeniem raka gruczołu piersiowego również mogą być na to badanie skierowani, jeśli jest taka potrzeba. U mężczyzn jednak najczęściej stosowana jest ultrasonografia jako wstępne badanie. Rak piersi u mężczyzn stanowi 1% wszystkich nowotworów piersi.

Dziękuję Paniom za rozmowę.

Na badania mammograficzne można umówić się w MEDICUS 99 Czuczman Spółka Jawna w Jastrzębiu-Zdroju przy ul. Dworcowej 1D tel. kontaktowy 32/476-45-50, 32/476-45-55 oraz w Rybniku przy ul. Kościuszki 42 tel. kontaktowy 32/755-88-19
Na badania kolonoskopii można umówić się w MEDICUS 99 Czuczman Spółka Jawna w Jastrzębiu-Zdroju przy ul. Dworcowej 1D tel. kontaktowy 32/434-88-10, 32/434-88-11