Czas na Twoją Miejscowość. „Gańba. Kopciuchy trują nas wszystkich”

24 września 2020 / 16:18 Aktualizacja: 27 kwietnia 2021 / 08:11

W kalendarzach jesień, to czas kiedy zaczynamy ogrzewać domy, a to wiąże się od lat z rosnącym zanieczyszczeniem powietrza. Smog nie daje nam normalnie żyć. Walka o poprawę jakości powietrza trwa od lat i choć specjaliści zauważają efekty, to zwykłemu mieszkańcowi trudno stwierdzić, że jest coraz lepiej. Dlatego Miasto Rybnik wydało ulotkę poświęconą właśnie problemowi zanieczyszczenia powietrza.

Wiele osób wciąż pali w starych piecach, a to jak głosi tytuł ulotki „Gańba”. Mówi prezydent Rybnika, Piotr Kuczera:

Chcemy trochę prowokacyjnie zwrócić uwagę na problem smogu, bo tak jesteśmy postrzegani w Polsce, tak jesteśmy postrzegani w różnego rodzaju statystykach. Jednak instytucje, które mierzą jakość powietrza wskazują wprost, że zawsze jesteśmy w pierwszej dziesiątce wśród najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce. Chciałem wraz z wydziałem promocji i wydziałem ekologii zwrócić uwagę mieszkańców, że to jest problem do rozwiązania. Zmobilizujmy się, bo z jednej strony uchwały antysmogowe będą nas mobilizować do tej zmiany, ale też myślę, że musimy walczyć o zmianę mentalności, stąd tak prowokacyjny tytuł naszej broszury.

Co znajdziemy w ulotce?

Znajdziemy przede wszystkim podstawowe informacje o terminach. Kiedy te piece musimy wymienić, informacje o tym gdzie możemy szukać dofinansowania, ale też informacje jaki jest aktualny stan. Co jest naszym największym problemem, budynki jednorodzinne. Na 18 500 budynków – 14 000 powinno wymienić swoje piece. Pokazujemy też jak to wygląda w instytucjach typowo miejskich, też pokazujemy, że w ramach Zakładu Gospodarki Komunalnej czeka nas bardzo duża praca. Też musimy własnym zasobem miasta te źródła ciepła wymienić. Nie ma się co obrażać na broszurę, trzeba przemyśleć. Chciałbym bardzo, żeby ona wzbudziła pewną dyskusję i pewne emocje, to jest naturalne. Ten problem powinien budzić emocje, bo dzisiaj jakość naszego powietrza jest zła, a ta jakość powinna świadczyć o pewnym standardzie cywilizacyjnym naszego miasta. (…) Mamy dzisiaj czystą wodę, robimy wszystko, żeby ziemia też była czysta. Te powietrze, którym oddychamy jest problemem, chcemy, aby w kolejnych sezonach zimowych było jak najlepiej.

Co miasto już zrobiło w temacie likwidacji zanieczyszczenia powietrza?

Trzeba zdefiniować miasto. Jeżeli mówimy o mieście jako o instytucjach miejskich, instytucjach związanych np. z Zakładem Gospodarki Komunalnej, to też nasza broszura o tym informuje. Na 86 szkół, one są ogrzewane ekologicznie, szkoły i przedszkola, mamy jeszcze 8 budynków do termomodernizacji i wymiany źródła ciepła. W najbliższych dwóch latach się z tym uporamy. Podobnie jest w budynkach MOSiR-u, w domach kultury, w urzędach miasta. Na 77 dużych budynków, które są ogrzewane ekologicznie, 11 mamy do wymiany. Duże wyzwanie to mieszkania komunalne i socjalne. Na 4469 mieszkań mamy 2626 kopciuchów. To też jest coś, co trzeba wymienić. To jest zadanie miasta. Jest realny plan termomodernizacji, żeby do 2025 roku z całością się uporać. To przed nami i musimy to zrobić. Wyzwanie to są domki jednorodzinne. (…)

Uchwała sejmiku województwa śląskiego nakłada na wszystkich posiadaczy pieców obowiązek ich wymiany, pierwszy termin graniczny już się zbliża:

Mówimy o tym już od 2 lat. Te gminy przejściowe były, do końca 2021 roku, eksploatacja tych kotłów, które są powyżej 10 lat musi się zakończyć. Zakładam, że też będzie to rozłożone w czasie, ale ci, którzy mają stare piece to właściwie jest ostatni moment, aby wczesną wiosną tematem się mocno zainteresować. Będzie efekt skali i efekt tego, że wszyscy będą chcieli w kolejnym sezonie wystartować z nowym piecem, bo taki po prostu będzie obowiązek. Zatem mobilizujmy się, żeby w przyszłym roku już nie było gańby, tylko była duma z tego, że stajemy się miastem coraz czystszym, miastem o coraz czystszym powietrzu.

A jakie zdanie w tej sprawie mają mieszkańcy Rybnika? Czy palenie w starym piecu to gańba?

Zgodnie z uchwałą antysmogową sejmiku województwa śląskiego kto i do kiedy musi wymienić stary piec na nowy? Mówi Bartłomiej Kozieł z wydziału rozwoju Urzędu Miasta w Rybniku:

Pierwszy termin, o którym mówi uchwała antysmogowa to jest koniec grudnia 2021 roku, do tego czasu musimy wymienić wszystkie kotły pozaklasowe oraz kotły, które mają pierwszą albo drugą klasę i są starsze niż 10 lat. Kolejnym terminem jest 31 grudnia 2022 roku, wtedy musimy wymienić wszystkie piece i kominki, bo o tym się często zapomina, że również piece, czyli piece kaflowe i kominki również są wskazane w uchwale antysmogowej. Muszą spełniać normy i wymagania piątej klasy. Kolejny termin, 31 grudnia 2023 roku, wymieniamy piece pierwszej i drugiej klasy, które mają od 5 do 10 lat. Następnie w 2025 roku wymieniamy piece młodsze niż 5 lat i do końca 2027 roku można korzystać z pieców trzeciej i czwartej klasy. 31 grudnia 2027 roku zakończy się wymiana wszystkich źródeł ogrzewania.

Istnieją programy pomocowe, dzięki którym można pozyskać środki na wymianę pieców.

Pierwszy z nich to ogólnopolski program „Czyste Powietrze”, dzięki któremu każdy właściciel domu jednorodzinnego, który wystąpi o przyznanie dotacji i spełnia kryteria, otrzyma dofinansowanie

– dodaje Bartłomiej Kozieł:

W tej chwili mamy taką sytuację, że od maja 2020 roku obowiązuje nowa wersja programu, która zlikwidowała już liczenie tego dochodu na mieszkańca w rodzinie. Tego już w tej chwili nie ma. Liczy się tylko dochód wnioskodawcy. Jeżeli jestem właścicielem domu, sprawdzam jaki mam dochód w zeznaniu podatkowym za ostatni rok, jeżeli te dochody są poniżej 100 000 złotych to kwalifikujemy się do programu. Tam jest szerokie spektrum tych inwestycji, które można w domu wykonać, oczywiście wymiana źródła ciepła jest tą podstawową inwestycją. Przykładowo, jeżeli będziemy korzystać z podłączenia się do sieci ciepłowniczej, tutaj maksymalna kwota dotacji to 10 000 złotych. W przypadku kotłowni gazowej jest to 4500 złotych. Tutaj program „Czyste Powietrze” wyraźnie preferuje te najczystsze źródła ciepła, czyli pompy ciepła. Wymiana kotła na węgiel 3000 złotych. Twórca tego programu też preferuje im czystsze źródło, tym większa dotacja. Maksymalna dotacja, którą można uzyskać na budynek to 20 000 złotych, bo jeszcze wchodzi w to termomodernizacja. Jeżeli będziemy korzystać z pompy ciepła to 25 000 złotych, a jeżeli będziemy jeszcze montować fotowoltaikę to 30 000 złotych.

Są także inne programy, dzięki którym można uzyskać dotację na wymianę źródła ogrzewania:

Mamy również cały czas program miejskich dotacji. On jest w tej chwili skonstruowany w ten sposób, że uzupełnia ten program „Czyste Powietrze”, czyli jest skierowany do tych właścicieli budynków, którzy nie kwalifikują się do programu „Czyste Powietrze”, czyli do właścicieli mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Jeżeli ktoś ma mieszkanie w bloku spółdzielczym, ma tam piec kaflowy, to może z takiej dotacji miejskiej skorzystać. Termin składania wniosku jest co roku do 30 września, to już za chwilę. W zależności od rodzaju inwestycji maksymalne dofinansowanie to 50%. Dla osób, które chciałyby skorzystać z dofinansowania na fotowoltaikę jest rządowy program (…) „Mój Prąd”, gdzie można skorzystać z dotacji w wysokości 5000 złotych.

Jest szansa na jeszcze jedną dotację

– dodaje Bartłomiej Kozieł:

Od stycznia 2019 roku funkcjonuje coś takiego jak ulga termomodernizacyjna, która działa na podobnych zasadach jak kiedyś ulga budowlana. Te inwestycje, które wykonujemy w domu, które służą termomodernizacji i wymianie źródła ciepła, a nie zostały sfinansowane ze środków dotacyjnych, możemy część tych inwestycji odliczyć sobie od wysokości podstawy opodatkowania. Ta korzyść podatkowa w zależności od tego jaką stawką podatkową się rozliczamy, też jest od tych 17% do 32%. Jest tam też limit wprowadzony – 53 000 złotych, to jest maksymalne odliczenie. To też jest jakieś wsparcie i trzeba pamiętać o tym, że te ulgi w podatku dochodowym są w połowie finansowane ze środków samorządów. Może nie bezpośrednio, ale takie miasta jak Rybnik ma w podatku do Urzędu Skarbowego udział prawie 50%, więc ta utrata dochodu to jest finansowanie przez miasto.

Rybnik wprowadzi wkrótce jeszcze jeden program pomocowy:

Ostatni program, który za chwilę ruszy to jest specjalny program skierowany do osób najuboższych to jest program „Stop Smog”. W tej chwili jesteśmy na etapie podpisywania porozumienia z ministerstwem rozwoju, które przyznało nam 60% dotację i planujemy, że w latach 2021,2022,2023 około 100 budynków jednorodzinnych w Rybniku zmodernizujemy energetycznie, ale w systemie takim, że to gmina będzie inwestorem. Program jest skierowany do osób najuboższych. Pod koniec października, może na początku listopada powinien ruszyć nabór dla tych beneficjentów, którzy się kwalifikują do programu. Tutaj mamy dwa podstawowe kryteria, które są określone w ustawie przyjętej przez parlament, czyli kryterium dochodowe na członka rodziny i drugie kryterium – wartość majątku, czyli nieruchomości, samochody, wyposażenie, gotówka. Nie może przekroczyć 424 000 złotych. Jeżeli ktoś te dwa kryteria będzie spełniał, może się zgłosić. Proszę śledzić stronę urzędu miasta.

Kiedy rybniczanie będą wreszcie oddychać czystym powietrzem?

Oj, chciałbym jak najszybciej. Myślę, że ta mapa w naszej broszurze pokazuje, że dopiero pod koniec 2025 roku większość tych źródeł dzisiaj kopcących, myślę głównie o zabudowie jednorodzinnej, powinna być wyeliminowana. Chciałbym, żeby to było jak najszybciej. Na pewno miasto, mówię o instytucjach miejskich, powinno dać przykład. Zrobię wszystko, żeby tak się stało.