Inni, ale tacy sami. Wystawa „W świetle latarni” na Rybnickim Festiwalu Fotografii

Autor wystawił 16 zdjęć, ale cały cykl to jest 21 portretów, które prezentowane były już m. in.  na Zamku Piastowskim w Raciborzu. Z Tomaszem Karnowką rozmawiał Przemek Niedźwiecki:

Radio 90: Kiedy robiłeś te zdjęcia?

Tomasz Karnowka: Te zdjęcia były robione w 2019 roku na warsztatach terapii zajęciowej w Rybniku-Niedobczycach. Całość trwała około 1,5 miesiąca. W trakcie kilkunastu wizyt odwiedzałem warsztaty i poza portretami robiłem zdjęcia reportażowe, dokumentalne.

Radio 90: Na portretach znajdują się osoby z niepełnosprawnością intelektualną i ruchową.

Tomasz Karnowka: Tak. Zasadniczo z niepełnosprawnością intelektualną, ale w niektórych przypadkach połączone jest to z niepełnosprawnością fizyczną. Niektóre osoby są na wózkach, niektóre mają problemy z chodzeniem, niedosłuch.

Tomasz Karnowka, autor wystawy pt. W świetle latarni

Radio 90: Trudno się pracowało z tymi osobami?

Tomasz Karnowka: Nie, wręcz przeciwnie, dla mnie to było fascynujące. Był to mój pierwszy kontakt z taką ilością osób niepełnosprawnych i bardzo wiele się o nich dowiedziałem. Stale rozmawialiśmy ze sobą, współpracowaliśmy. To było dla mnie coś nowego, interesującego. Ja dla tej grupy byłem ciekawostką, urozmaiceniem, także te relacje były bardzo sympatyczne.

Radio 90: Jakie to były osoby?

Tomasz Karnowka: Bardzo bezpośredni. Zadają pytania, których na co dzień nie zadajemy. To były szczere, proste pytania. Ta szczerość była dla mnie ujmująca wielokrotnie.

Radio 90: Twoja kompozycja charakteryzuje się jednolitym kolorytem. Wykonałeś portrety.

Tomasz Karnowka: Taki był zamysł, żeby pokazać twarze i dłonie jako pewnego rodzaju dopełnienie. Wzorowałem się na portretach, na malarstwie Rembrandta. Efekt jest taki, że trochę wyglądają jak portrety XVII- wieczne. Fantastycznie ta wystawa prezentowała się na Zamku Piastowskim w Raciborzu, gdzie miało się to pogłębione wrażenie, że są to obrazy z tej epoki, że są na swoim miejscu.

Radio 90: Wystawa dotarła do Twoich bohaterów?

Tomasz Karnowka: Oczywiście. Był wernisaż wystawy na terenie Zabytkowej Kopalni Ignacy w Industrialnym Centrum Kultury w Rybniku-Niewiadomiu. Dotarli na nią bohaterowie moich zdjęć. Przygotowali fantastyczną oprawę. Na otwarciu wernisażu zagrali w swoim przedstawieniu pt. Światło i dźwięk. Było to wzruszające. Byli także rodzice, opiekunowie, goście. Były łzy wzruszenia i dużo ciepłych słów.

Radio 90: Ty byłeś wzruszony?

Tomasz Karnowka: Oczywiście. To jest dla mnie uwieńczenie, nagroda za moją pracę.

Radio 90: Potraktowałeś to jako nagrodę?

Tomasz Karnowka: Tak, to miało sens.

Radio 90: Co chciałeś pokazać poprzez te zdjęcia?

Tomasz Karnowka: Chciałem pokazać, jak niewiele różnimy się od siebie. Każdy ma swoje potrzeby, swoje uczucia, namiętności. Każdy chce być potrzebny, użyteczny. Widać to wtedy, gdy obserwujemy ich przy pracy. Podam przykłady. Jeden z moich bohaterów jeździ na wózku, posiada także niepełnosprawność manualną ręki i obserwowałem, z jakim zapałem wykonuje swoją pracę, polegającą na demontażu układów elektronicznych, na odzyskiwaniu surowców z tych układów. Obserwując tego człowieka, który dodatkowo jeszcze ma problem ze wzrokiem, nawet na swoje narzędzia, ręce patrzy z odległości 30 cm. Przez parę godzin wykonuje swoją pracę z zapałem godnym podziwu.

Radio 90: Jak wspominasz czas, jaki spędziłeś na warsztatach terapii zajęciowej?

Tomasz Karnowka: Zaskoczyła mnie atmosfera tam panująca. Fantastyczne relacje pomiędzy instruktorami a uczestnikami tych warsztatów. To są fantastyczni ludzie, którzy stworzyli tam fenomenalną atmosferę. To się czuje, te relacje są niemal rodzinne. Tam pracują sami profesjonaliści, którzy robią to także z powołania. To trzeba kochać, tego nie robi się dla pieniędzy.

Radio 90: Zajmujesz się zawodowo fotografią?

Tomasz Karnowka: Nie, fotografia to moje hobby. Zawodowo pracuje w górnictwie.

Radio 90: Pojawienie się Twoich prac na 17. Rybnickim Festiwalu Fotografii jest dla Ciebie wyróżnieniem?

Tomasz Karnowka: Zdecydowanie. Wystawa, która ma być prezentowana, musi przejść eliminacje. Poziom jest wysoki. To dla mnie duża satysfakcja.

Radio 90: Planujesz coś kolejnego?

Tomasz Karnowka: Mam pewien pomysł, ale teraz nie będę jeszcze zdradzał szczegółów.

Radio 90: Dziękuję za rozmowę.

Tomasz Karnowka: Dziękuję.

Od Autora:

WTZ 2 „Latarnia” to miejsce szczególne, w którym pracownicy z wielką troską i wytrwałością starają się przygotować osoby z niepełnosprawnością intelektualną do samodzielnego życia i podjęcia pracy dostosowanej do ich możliwości. Spotkanie z uczestnikami warsztatów oraz ich instruktorami było dla mnie wyjątkowym doświadczeniem. Z przyjemnością wspominam indywidualne, bezpośrednie kontakty, które nawiązaliśmy podczas sesji fotograficznych. Rzadko spotyka się osoby otwarte, szczere i prostolinijne. Ich wyraziste charaktery i nietuzinkowe usposobienie próbowałem jak najlepiej oddać na wykonanych zdjęciach.

Jeśli przyjąć, że tytułowa latarnia jest symbolem poszukiwania prawdy, to jasne oczy osób z portretów są jak prosta odpowiedź: ich – niezwykłych od nas – zwykłych nie różni właściwie nic.

Tomasz Karnowka

Czytaj także:

Rozpoczął się 17. Rybnicki Festiwal Fotografii [LIVE, FOTO]

Zobacz nasz wirtualny spacer po Rybnickim Festiwalu Fotografii: