KWK Rymer w pamięci mieszkańców Niedobczyc. Byli pracownicy wspominają [materiał sponsorowany]

Zakład miał decydujący wpływ na rozwój Niedobczyc – wsi, która w czasach rewolucji przemysłowej przeobraziła się w przestrzeń miejską, dziś stanowiącą dzielnicę Rybnika. Zamknięcie kopalni w 1999 roku doprowadziło praktycznie do likwidacji większej części zabudowy kopalnianej, która przez dziesięciolecia wpisywała się w pejzaż dzielnicy. Niestety to przyspieszyło dezintegrację lokalnej pamięci historycznej i niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Mówi Adam Grzegorzek koordynator projektu:

Udało nam się zaprosić przed kamerę 16 byłych pracowników KWK Rymer. Niektórzy potrafili opowiadać godzinami o swojej pracy, widać że są związani bardzo emocjonalnie ze swoją kopalnią, po dziś dzień. W niektórych przypadkach musiałem sporo się natrudzić i przekonywać, że jeżeli teraz nie utrwalimy wspomnień pracowników Rymera to z czasem pamięć o tej kopalni zaniknie. Niektórzy potrafią opowiadać godzinami o swoich przeżyciach związanych z pracą, inni są mniej wylewni, choć mają sporo do powiedzenia. Musiałem podejść bardzo indywidualnie do każdej osoby, tak żeby wyciągnąć z ich wspomnień najciekawsze rzeczy.

mat. nadesłany

Kopalnia Rymer po ponad stu latach wydobywania węgla, w praktyce wyczerpała przypisane jej złoża

Porażką zakończyły się próby eksploatacji tzw. „Partii Jejkowickiej” – obszaru niezwykle trudnego pod względem geologicznym. Wobec kończących się zasobów węgla i ogólnej trudnej sytuacji górnictwa w kraju, w 1994 roku podjęto decyzję o likwidacji zakładu. Zlikwidowano część wyrobisk a następnie rozpoczął się proces połączenia z sąsiednią kopalnią KWK Chwałowice, co umożliwiło uniknięcie nagłych zwolnień grupowych i pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych obu kopalń. Załoga kopalni Rymer stopniowo przenoszona była do Chwałowic. Jak wspominają sami górnicy połączenie obu zakładów odbyło się sprawnie, ale nie bez problemów.

Mówi Adam Grzegorzek:

Każda kopalnia ma swoją specyfikę pracy, swój własny mikrokosmos kulturowy, nawet swoje własne nazewnictwo związane z pracą. Z tego powodu pojawianie się w Chwałowicach „Rymeroków” powodowało czasem zamieszanie, drobne konflikty, ale w przeważającej liczbie przypadków, jak to między górnikami, kończyło się na mniej lub bardziej wybrednych żartach.

mat. nadesłany

Górnicy, zaproszeni do udziału w projekcie, byli w różnym wieku. Najstarsi już dawno przekroczyli 80 lat, a najmłodsi byli przed 60. rokiem życia

Pamiętają różne metody pracy, wspominali jak zmieniały się technologie i pojawiały się nowinki techniczne. Należy zaznaczyć, że w KWK Rymer z inicjatywy pracowników powstało kilka wynalazków. Dyrekcja promowała działania innowacyjne a nowinki techniczne zwykle wprowadzano własnym sumptem w kopalnianych warsztatach.

Adam Grzegorzek:

Dla mnie osobiście najciekawsze były odpowiedzi na pytanie „dlaczego związałeś się z górnictwem?”. Motywacje do podjęcia pracy na kopalni były bardzo różne. Niektórzy kontynuowali rodzinne tradycje, inni trafili na kopalnię przypadkiem lub zmusiła ich do tego sytuacja życiowa. Nie mniej interesujące były wspomnienia dotyczące sytuacji niebezpiecznych wypadków i zagrożeń z jakimi nasi rozmówcy spotykali się w swojej pracy.

We wspomnieniach ciekawie rysują się różnice w postrzeganiu podobnych spraw i wydarzeń przez dozór oraz pracowników niższego szczebla. Większość pracowników kopalni, którzy trafili przed kamerę przeżyło jej zamknięcie i przeniesienie do Chwałowic. Brali udział w likwidacji zakładu. Każdy z nich przeżywał te momenty na swój sposób.

Mówi Adam Grzegorzek:

Myślę, że największą wartością tych nagrań są nie tyle suche fakty dotyczące historii kopalni Rymer, ale indywidualne spojrzenie na miejsce swojej pracy, jakim była kopalnia. Każdy z naszych rozmówców inaczej widział i przeżywał pracę w kopalni. Dzięki takiemu materiałowi historycznemu możemy wspaniale uzupełnić historię kopalni, która wcześniej została opisana przez Pana Andrzeja Adamczyka w nowej książce pt. „Górnictwo Węglowe w Niedobczycach. Kopalnia Rymer.

Kopalnię Rymer zlikwidowano ponad 20 lat temu i pamięć o niej stopniowo zanika

Ten projekt ma na celu zachowanie choćby skrawków wspomnień pracujących w niej górników. Pod kątem zachowania dziedzictwa górniczego od zapomnienia wzorcowym przykładem jest Kopalnia Ignacy. Emeryci z popularnej Hoymgruby od dawna zrzeszeni są w SiTG oraz w Klubie Emeryta. Powstało Stowarzyszenie Zabytkowej Kopalni Ignacy, które uchroniło zabytkowe budynki Ignacego przed rozbiórką. Dzięki temu dziedzictwo materialne zostało zachowane i zrewitalizowane, wskutek prowadzonego od 2008 roku przez Miasto Rybnik procesu inwestycyjnego.

Zabytkowa Kopalnia Ignacy w Rybniku jako instytucja kultury jest miejscem integracji byłych pracowników. Wspomnienia górników z Niewiadomia były wielokrotnie rejestrowane i archiwizowane. Tego typu materiał tworzy dla przyszłych pokoleń niezwykłe pole do badań i możliwości poznawania historii swych przodków i dziejów regionu.

Mówi Marek Gołosz dyrektor Zabytkowej Kopalni Ignacy w Rybniku:

Dwa lata temu zrealizowaliśmy sfinansowany ze środków Fundacji Orlen projekt pt. “Ignacy, nasza kopalnia”. Wtedy udało nam się pozyskać opowieści górnicze byłych pracowników Kopalni Ignacy w Rybniku-Niewiadomiu. Nagrania wypadły bardzo dobrze. Utrwalone w formie wideo wspomnienia górników pozwalają nam poznać historię górnictwa z perspektywy pracowników. Kierując się tym wzorem chcieliśmy podjąć próbę zachowania niematerialnego dziedzictwa kopalni Rymer w Niedobczycach.

Wywiady będzie można zobaczyć na stronie internetowej Zabytkowej Kopalni Ignacy w zakładce “Nasze dziedzictwo” https://www.kopalniaignacy.pl/dziedzictwo-przemyslowe/kwk-rymer-w-pamieci-mieszkancow-dzielnicy-niedobczyce/

Projekt Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury państwowego funduszu celowego w ramach programu KULTURA LUDOWA I TRADYCYJNA 2024.