„Nie gadaj tyle, tylko rób!”…
My natomiast proponujemy: "gadaj więcej, pracuj lepiej", o ile jednak nasze mówienie, tematycznie ściśle wiąże się z tym, czym się zajmujemy. Z licznych badań, prowadzonych przez naukowców i psychologów, jasno wynika, że mówienie do siebie ma wiele pozytywnych skutków.
Warto zdać sobie z tego sprawę i wykorzystać tę wiedzę, by ułatwić sobie pracę, naukę czy codzienne obowiązki.
„A co ja to miałem zrobić?…”
Czy jest ktoś, kto nigdy sam sobie nie zadał tego pytania? Wątpię. Jednak mówienie do siebie, jeśli nie wynika z zaburzeń psychicznych, to metoda, która może nam ułatwić wykonanie wielu, nieraz bardzo skomplikowanych, zadań. W zależności od okoliczności, w których się znajdujemy – monolog wewnętrzny czy wypowiadanie swoich myśli na głos w znacznym stopniu poprawia naszą koncentrację. Nie bez powodu nazywany jest więc „autoinstrukcją” – oznacza bowiem precyzowanie konkretnych myśli w celu wprowadzenia ich w życie. Trzeba przyznać, że czasem wiele codziennych zajęć, nie pomijając nauki czy pracy, wykonujemy odruchowo. Zasiadamy do biurka, bo taka jest kolej rzeczy. Włączamy komputer czy otwieramy książkę, bo tych przedmiotów powinniśmy użyć. Wiemy, że mamy coś do zrobienia, ale w większości przypadków każde zadanie realizowane jest nieco bezmyślnie, chaotycznie, nasz umysł nie pracuje w sposób adekwatny do tego, na co naprawdę go stać. Jak to zmienić?
Od słów do czynów!
Zwerbalizowanie, czyli nazwanie po imieniu, konkretne określenie tego, co mamy zrobić, pomaga w szybszym wykonaniu każdego zadania. Weźmy np. ucznia, który wraca po ośmiu lekcjach do domu. Mniej czy bardziej chętnie zasiada do biurka, by odrobić bieżące zadania i przygotować się na kolejny dzień, w którym zgodnie z planem czeka go sześć lekcji z różnych przedmiotów. O ile z perspektywy czasu, szkolne zajęcia mogą wydawać się niektórym błahostkami, to jednak przykład ten łatwo przenieść na grunt zawodowy, gdzie do zrealizowania mamy wiele różnych prac, wymagających zaangażowania różnych obszarów naszej wiedzy i umiejętności. Wróćmy więc do naszego ucznia, który z głową pełną myśli o tym, co działo się w ciągu dnia, rozpraszany kuszącym komputerem, czy telefonami znajomych, próbuje skupić się na swoich uczniowskich obowiązkach. Czas upływa, a konkretnych
działań brak. Książki porozkładane na biurku, zadania niedokończone, a każda kolejna rzecz wykonywana jest „na raty”. A teraz wyobraźmy sobie, że uczeń siada do biurka jasno w myślach instruując się, że teraz rozwiąże zadanie z matematyki, a w czasie jego wykonywania będzie każdą czynność poprzedzał słowną instrukcją. W ten sposób zwiększy nie tylko swoją zdolność koncentracji, ale także dzięki mówieniu sobie, co należy zrobić, szybciej nauczy się nowej umiejętności, przyswoi sposób rozwiązywania danego zadania. Wskaże sobie bowiem dokładny cel, określi zadanie, które należy wykonać – a nasz mózg lubi takie wyzwania. Inny przykład? Jeśli uczyliście się prowadzić samochód, bądź byliście świadkami nauki jazdy, trudno nie zauważyć zachowania przyszłych kierowców, którzy – często nawet słusznie zachęcani przez instruktorów – sami do siebie na głos mówią o tym, „co teraz należy zrobić”. To, tak zwane, werbalizowanie czynności zmniejsza pobudliwość i sprawia, że nauka oraz automatyzacja odruchów przebiega o wiele szybciej i skuteczniej.
„To teraz zmienię sobie bieg…”
Zmień! Na większy! Mów do siebie! Właściwie każdy z nas może przetestować na sobie to, nad czym pracowali się naukowcy. Wyniki ich badań są jednak jednoznaczne. Wyraźnie wskazują na to, że osoby, które „rozwiązują na głos” codzienne dylematy i instruują siebie, co należy zrobić – są bardziej uważne i dzięki temu popełniają mniej błędów! Specjaliści z Uniwersytetu w Tesalonikach stworzyli nawet model, który należy stosować, kiedy stoimy przed wykonaniem bardzo ważnego dla nas zadania. Sugerują więc najpierw jasno określić cel i sprecyzować, jakich komunikatów będziemy wobec siebie używali, dążąc do realizacji zadania, będącego kolejnym etapem. Na końcu powinniśmy podsumować – co nam pomogło, a jakie słowa i autoinstrukcje pojawiły się już podczas wykonywania czynności, co
zmienić w przyszłości.
Ania szuka makaronu, a Kasia makaronowych rurek w żółtym opakowaniu
Ile razy zdarzyło Wam się długo szukać jakiejś rzeczy, po czym odpowiadając na pytanie, czego szukacie, bardzo szybko okazywało się, że dany przedmiot nagle niemal sam się wyłaniał przed Waszymi oczami? Jak dowiedli tego – któżby inny, jak nie amerykańscy naukowcy – Gary Lupyan i Daniel Swingley – dokładne opisanie, zwerbalizowanie i nazwanie szukanego przedmiotu ułatwia jego znalezienie. Nie koncentrujemy się na byle jakim makaronie (chyba, że nie zależy nam na określonym produkcie), ale szukamy właśnie tych, wspomnianych już przykładowo, makaronowych rurek… Sami sobie pomagamy w ten sposób, mózg otrzymuje konkretną informację, ukierunkowujemy go na odpowiednie działanie.
Licz się ze słowami
Chyba nikogo nie trzeba przekonywać, że… znaczenie ma znaczenie. Sens kierowanych do siebie słów może pobudzić nas do konstruktywnego wykonywania zadań, ale może też przynieść negatywne skutki. Oczywiście głośne wygadanie się, wyżalenie i wylanie negatywnych emocji w głośnym monologu przyniesie nam ulgę, jeśli tych wszystkich słów nie kierujemy sami do siebie. Doskonale wiemy, że przysłowiowe „ugryzienie się w język” i tak sprowokuje lawinę słów (myśli), ale już w innym otoczeniu, w obecności zaufanych osób, bądź kiedy zwyczajnie zostaniemy sami. Wtedy głośne mówienie sprzyja rozładowaniu emocji, a cała ewentualna agresja powinna zniknąć szybciej niż echo naszych słów. Niestety istnieje ryzyko, zwłaszcza wśród pesymistów, że wszystkie negatywne słowa będą kierować sami do siebie. Długotrwałe wmawianie sobie, najczęściej i tak nieprawdziwych komentarzy na swój temat, może prowadzić do autodestrukcji, wypełniać człowieka lękiem, zaniżać poczucie własnej wartości i zmniejszać szansę na pomyślne realizowanie powziętych zamierzeń…
