Opowieści o regionie: gawrony. Piękne, mądre… uciążliwe ptaki [PODCAST]

Opowieści o regionie: gawrony. Posłuchajcie wszystkich części

Opowieści o regionie: gawrony

Radio 90: Dzisiaj o gawronach, czyli o bardzo sprytnych i inteligentnych ptakach.

Tomasz Sczansny: Dla niektórych niestety kłopotliwych ptakach, które wywołały niejedną aferę. Dlaczego? Bo są nieco uciążliwe. Te ich krakanie jest takie szorstkie i wręcz można powiedzieć, że denerwujące, jeżeli występuje całe stado tych ptaków. I pamiętam taką dużą sytuację, która odbiła się echem w całej Polsce, to było w Świebodzinie, były tam gniazda, które strącano, mnóstwo ludzi blokowało tę interwencję. I nie tylko w tym mieście tak się dzieje. Gawron jest ptakiem bardzo zagrożonym, ostatnie dane z tego roku wykazały, że jest wpisany na listę gatunków bliskich wymarcia. A wydaje nam się, że jego jest dużo, bo żyją w stadach, w parkach buduje swoje gniazda na drzewach i każdy chce je przepędzić, bo niestety te ławki są bielone, często samochody też są bielone, nie ma gdzie parkować. A okazuje się później, że ten park jest jednym z ostatnich miejsc w regionie, gdzie te ptaki jeszcze występują.

Ptak obielony odchodami ptaków z wyższej hierarchii/ fot.T.Sczansny

Radio 90: U nas są gawrony?

Tomasz Sczansny: Myśmy prowadzili badania parę lat temu i okazało się, że na Górnym Śląsku największa populacja jest w Raciborzu, która i tak zmalała. Są miejsca gdzie były kiedyś, a już nie występują. W Krowiarkach też jest park gdzie bardzo dużo jest gawronów, jedni je uwielbiają, a inni wręcz przeciwnie. U gawrnów jest hierarchia i te ptaki najważniejsze w hierarchii są u góry, na drzewie, te ptaki niżej postawione są na tych niższych gałęziach i nie kontrolują często wypróżniania. Przylatują też na nocleg i te ptaki z niższej hierarchii są bielone często przez te, które nad nimi siedzą. Te odchody też spadają na ziemię i są uciążliwe.

Dorosły gawrony/ fot.T.Sczansny

Tomasz Sczansny: Żyją w koloniach, te ptaki nawzajem siebie muszą pilnować. Myślę, że na Walentynki zamiast gołębi na kartkach powinny być gawrony, bo one są bardzo monogamiczne i przy budowie gniazda uczestniczy i samiec, i samica, ale samica pilnuje gniazda, samiec donosi gałęzie, a samica je sobie układa tak jak chce. Bo gdyby oba ptaki odleciały to zapewne sąsiedztwo by te gniazdo rozkradło. Często topole bardzo chętnie są zasiedlone, wtedy cała taka topola jest właśnie ozdobiona tymi gniazdami.

Radio 90: A czym się gawrony różnią od kruków? Od wron? Jak je rozpoznać?

Tomasz Sczansny: Jak widzimy te czarne ptaki na tych polach, to często mówimy wrony, kruki. Tym bardziej, że Żeromski pisał, że „rozdziobią nas kruki, wrony”… Kruki są padlinożercami, ale często je mylimy z gawronami. Gawrony wyglądają na czarne ptaki, w rzeczywistości są takie metaliczne, niebieskie, a jak wiemy, ptaki widzą w UV i w UV mieni się wszystkimi kolorami tęczy. I to w tych kolorach zawarte jest to w jakiej ptak stoi w hierarchii, jaka jest płeć i kondycja.

Radio 90: Samice różnią się od samców?

Tomasz Sczansny: Nie, samice nie różnią się od samców, czyli też są piękne. Nie ma takiego dymorfizm płciowego. To co zasadniczo różni je od kruków to wielkość, kruk ma rozpiętość skrzydeł półtorej metra, gawron tylko metr. Ale gawrony mają dzioby takie wytarte, wręcz szare, dlatego, że gawron żeruje na ziemi, żeruje jak kura, chodzi po ziemi, szuka sobie pokarmu, z tym, że kura wygrzebuje pokarm nogami, natomiast gawron szuka tylko dziobem i niestety te pióra się wycierają.

Radio 90: Jak gawrony sobie radzą w towarzystwie kruków czy innych ptaków?

Tomasz Sczansny: One się nie spotykają. Kruki są typowo takimi ptakami leśnymi, mogą mieszkać na obrzeżach miast, jeżeli są duże kompleksy leśne. Do miast nie zalatują, natomiast bardzo często żerują z kawkami. Kawki też gniazdują w mieście, z tym, że w budynkach.

Kawka/ fot.T.Sczansny

Tomasz Sczansny: Gawrony są bardzo inteligentne i naukowcy stwierdzili, że dorównują albo nawet czasami przewyższają inteligencją szympansy. Różne prowadzono doświadczienia. Kiedyś dawano takie pojemniki z wodą i trzeba było wrzucać kamienie, żeby zrobić wyporność w tym pojemniku i żeby pokarm wyszedł wyżej, żeby można go było zabrać. Nie dość, że wiedziały, co mają robić, to wybierały odpowiedniej wielkości kamienie, które wejdą tam do tego pojemnika, żeby zdobyć ten pokarm, czy też wkładały kamienie do takich pojemników, które miały zapadnie, żeby pokarm wyskoczył. Były w stanie zrobić nawet z drutu haczyk, żeby wydobyć pożywienie. I okazuje się, że w naturze one w ogóle nie korzystają z takich narzędzi, ale poddane takim doświadczeniom bez treningu dawały sobie radę. To co my możemy obserwować na drogach, to na pewno jak wykorzystują nasze samochody jako dziadki do orzechów, bo nie potrafią rozbić takich orzechów włoskich, więc rzucają je pod koła samochodów, żeby je przejechały, rozłupały i one mogą zabrać środek. Dodatkowo jeszcze wiedzą kiedy jest czerwone i zielone światło, by w dobrym momencie zleciały po te orzechy i były bezpieczne.

Stado żerujące po polach/ fot.T.Sczansny

Radio 90: A one zostają z nami na zimę?

Tomasz Sczansny: To jest tak, że do nas przylatują ptaki ze wschodu, a nasze ptaki lecą do Francji, do Niemiec, około tam 1200 kilometrów na zachód, jednak około 20% naszej populacji w Polsce zostaje. Jesienią czy zimą możemy właśnie spotkać je w miejscach, gdzie w ciągu lata ich nie ma. No bo żerują na tych polach, tam gdzie jest dostępność pokarmu i tam gdzie później są drzewa, na których mogą zakładać gniazda.

Gniazda gawronów// fot.T.Sczansny

Tomasz Sczansny: Gawrony można je obserwować w Raciborzu obok zamku, ale są też na cmentarzach, w parkach. To jest miłe doświadczenie dla mnie, może dla spacerujących niekoniecznie…. Kiedy tam z nieba coś zleci na głowę:-)

Radio 90: Mówią, że to, że to na szczęście…

Czytaj także:

• Opowieści o regionie: nietoperze. To fascynujące stworzenia! [PODCAST]
• Opowieści o regionie: Cysters w Rudach, Mieszko w Kończycach. Majestatyczne dęby w regionie [PODCAST]
• Opowieści o regonie: „Dokąd nocą tupta jeż?” [PODCAST]
• Opowieści o regionie: czy wiecie, że w naszych lasach też są łosie? [PODCAST]
• Opowieści o regionie: daniele w naszych lasach. Trwa bekowisko [PODCAST]
• Opowieści o regionie: rykowisko w lasach regionu [PODCAST]
• Opowieści o regionie: sarny na łąkach i w lasach [PODCAST]

• Wszystkie odcinki do sprawdzenia w cyklu Opowieści o regionie