Opowieści o regionie: po co zwierzętom śnieg? [PODCAST]
Mylimy się myśląc, że śnieg to problem dla zwierząt, że nie lubią śnieżnych zim. "Jest kilka gatunków, dla których śnieg jest niezbędny" - mówi przyrodnik Tomasz Sczansny. Posłuchajcie i zobaczcie zdjęcia.

Opowieści o regionie: po co zwierzętom śnieg? Posłuchaj wszystkich części
Opowieści o regionie: po co zwierzętom śnieg?
Tomasz Sczansny: Śnieg jest izolatorem i daje ciepło, jest potrzebny zwierzętom, ale i roślinom. Jest kilka zwierząt, które są uzależnione wręcz od śniegu, gronostaj, który zmienia futro na zimę, staje się biały, jedna część, która zostaje bez zmiany to jest końcówka czarna ogona. I w momencie, kiedy gronostaj decyduje się, żeby zmienić futro na białe, a śniegu nie ma, to on jest widoczny dla drapieżników, jeszcze bardziej niż każde inne zwierzę. Dodatkowo trudno się wtedy poluje na gryzonie. Powstała taka nowa dziedzina nauki jak ekologia śniegu, ona zajmuje się zwierzętami, roślinami, które żyją pod śniegiem, w śniegu albo na śniegu.

Sarny zimą/ fot. T.Sczansny
Tomasz Sczansny: Powstaje taka magiczna kraina pomiędzy ziemią a śniegiem, ponieważ śnieg, który spadnie bezpośrednio na ziemie on nieco paruje… malutka kraina, gdzie żyje wiele zwierząt, głównie gryzonie, ale też właśnie łasica czy gronostaj. Zresztą jak śnieg stopnieje, to widzimy na naszych podwórkach te korytarze norników. Pod śniegiem jest stała temperatura i stała wilgotność. Wyobraźmy sobie, że jest takie – 20 czy -15 stopni i mocny wiatr, to pod tym śniegiem jest cieplej, nie ma wiatru, jest stała temperatura powiedzmy od 0 do 2 stopni. To miejsce tak uwielbiane przez te zwierzęta i dla roślin, bo tam często rośliny się chronią przed przemrożeniem, kiedy np. na szkółkach leśnych czy w ogóle na jakichś szkółkach drzew ozdobnych wiedzą, że idzie mróz, to polewają te drzewka czy rośliny wodą, żeby zrobiła się taka warstwa lodu, bo ona też izoluje.
Radio 90: Mam takie skojarzenie z igloo.
Tomasz Sczansny: Z igloo, ale też taternicy czy ktoś kto dużo chodzi po górach, ludzie kopią swoje jamy, żeby się ogrzać. Właśnie ludzie wzięli przykład ze zwierząt czy ptaków, bo nasze cietrzewie, głuszce czy kuropatwy robią podobnie. Z tym, że u nas nie spotkamy głuszca, mamy je w górach, kuropatwy spotkamy na naszych polach i one też zakopują się zwykle zimą właśnie w takich jamach. Te ptaki, żeby były przystosowane do poruszania się po śniegu to mają na swoich nogach pióra, które działają jak rakiety śnieżne, więc nie zapadają się (…). Kuropatwy zwykle nocują razem i grzeją się nawzajem.
Radio 90: A jak tego śniegu nie ma, to one cierpią?
Tomasz Sczansny: To są takie gatunki związane z takim trudniejszym klimatem. Ale śnieg nie jest potrzebny tylko zimą, ale i wiosną, bo on topnieje powoli, deficyt wody, które mamy teraz, to nie z braku deszczy, ale z tego powodu, że nie ma tego śniegu, który powoli nawadnia…Są miejsca jak np. Narwiański Park Narodowy czy Biebrzański Park Narodowy, które związane są z rozlewiskami i ptaki, które tam gniazdują związane są właśnie z takimi podmokłym terenami, a one są uzależnione właśnie od ilości śniegu i tego czy on topnieje czy nie.
Tomasz Sczansny: Są zwierzęta, które radzą sobie z tym śniegiem, jak na przykład sarny czy jelenie. One, żeby przespać taką noc, to one dokupują się do ściółki. Zdzierają też tą górną warstwę jakiegoś mchu i kładą się na ziemi.

Miejsce gdzie spały sarny/ fot. T. Sczansny
Tomasz Sczansny: Ale też jeżeli jest duża ilość śniegu, to sarnom czy jeleniom utrudnia to życie, bo one żerując właśnie na tych mchach muszą dokopać się do tej ziemi. I nie pamiętam kiedy ostatnio, ale to chyba był 2010 rok, kiedy była taka ostra zima i spadł jeszcze deszcz co jest zabójcze dla zwierząt, deszcz spadający na śnieg tworzy taką warstwę nie do przebicia, wręcz sarny wtedy pamiętam, że czasami chodziły tak, że można je było pogłaskać, bo wręcz były takie wycieńczone. Bardzo duża śmiertelność była wśród sów uszatek, no bo one głównie żerują na gryzoniami, więc nie potrafiły przebić się przez tą warstwę śniegu, żeby dostać się do tych gryzoni.
Radio 90: A czy ten śnieżny krajobraz nie jest też dla nich niebezpieczny, ponieważ one są bardziej widoczne?
Tomasz Sczansny: No tak, to zależy już od gatunku, ale nie ma liści w tym lesie i wszystko widać. Dlatego ten gronostaj zmienia futro, żeby do śniegu się upodobnić. Ale śnieg też utrudnia ucieczkę.
Radio 90: No jeszcze widać na śniegu, kto gdzie idzie.
Tomasz Sczansny: Tropy to w ogóle osobny temat, szczególnie sprzyjającym śniegiem do tropienia jest ponowa, w gwarze myśliwskiej mówi się tak na świeży śnieg, który spadł, na którym doskonale widać te tropy zwierząt. No można się zabawić i sprawdzić co gdzie chodziło.

Tropy wiewiórki/ fot. T.Sczansny
Radio 90: Dla nas ludzi śnieg to też jest zabawa, prawda? Wychodzimy lepić bałwany, robimy aniołki na śniegu… A dla zwierząt?
Tomasz Sczansny: Tak, nieraz obserwowałem, szczególnie kruki, sroki, wrony, które potrafiły naprawdę, możecie mi nie wierzyć, ale zjeżdżać na plecach z jakiejś takiej małej górki, bawiły się wręcz tym śniegiem, takim świeżym. Doskonale robią to też wydry np. z jakichś górek czy ze skarpy zjeżdżają do rzeki. Potrafią zjeżdżać na brzuchu albo rozpędzać się i kawałek troszeczkę ślizgać się i znowu potem biec.

Kruki bawią się na śniegu/ fot. T.Sczansny
Tomasz Sczansny: Wydaje nam się, że owady wszystkie śpią, ale są pająki, chruściki czy skoczogonki, to takie bardzo miniaturowe organizmy, które dość wysoko skaczą. One nie zasypiają właśnie na zimę, w ich komórkach nie ma wody, bo wiadomo, że woda rozerwałaby te komórki przy niskiej temperaturze. Żywią się jajami czy właśnie owadami, które śpią czy jajami owadów, które poszły spać.
O jakich zwierzętach chciałbyś usłyszeć? O jakich ptakach powinien opowiedzieć Tomek Sczansny? Masz pytanie do naszego przyrodnika? Napisz do nas!
Wokół Ciebie dzieją się rzeczy ważne lub zabawne?
Nakręciłeś ciekawy film, zrobiłeś dobre zdjęcie?
Interesuje nas wszystko, co interesuje Ciebie i co dla Ciebie jest ważne.
Napisz do nas TUTAJ!
Czytaj także:
- Opowieści o regionie: mewy. Ale to łobuzy! [PODCAST]
- Opowieści o regionie: szklane pułapki. Jak niebezpieczne dla ptaków są okna i wiaty na przystankach [PODCAST]
- Opowieści o regionie: wiewiórki. Posłuchajcie o tych zwinnych zwierzątkach [PODCAST]
- Opowieści o regionie: obserwacja ptaków wyjdzie nam na zdrowie [PODCAST]