Pierwszy weekend jesieni! Specjaliści od pogody o porach roku

Powszechny w umiarkowanej strefie klimatycznej podział na pory roku ma swoje uzasadnienie. W zależności od przyjętych kryteriów istnieją:

Termiczne pory roku. Wydziela się je poprzez kryterium średniej dobowej temperatury powietrza:

1) Termiczne lato: średnia dobowa temperatura powietrza >15°C.
2) Termiczna wiosna i jesień: średnia dobowa temperatura powietrza 5-15°C.
3) Termiczna zima: średnia dobowa temperatura powietrza <0°C.
4) Przedwiośnie i przedzimie: średnia dobowa temperatura powietrza 0-5°C.
Termiczne pory roku oblicza się np. metodą Gumińskiego.

Astronomiczne pory roku. Wyznaczane są przez moment górowania Słońca w zenicie nad równikiem (równonoc jesienna albo wiosenna) albo zwrotnikami (przesilenie letnie lub zimowe):

1) Wiosna zaczyna się 20 marca (rzadziej 21 marca) (równonoc wiosenna).
2) Lato zaczyna się 21 czerwca (rzadziej 20 czerwca) (przesilenie letnie).
3) Jesień zaczyna się 22 lub 23 września (równonoc jesienna).
4) Zima zaczyna się 21 lub 22 grudnia (przesilenie zimowe).
Początki astronomicznych pór roku mogą różnić się od kalendarzowych, które wypadają w konkretnych dniach w roku.

Kalendarzowe pory roku. Zaczynają się co roku w tym samym terminie:

1) Wiosna: 21 marca.
2) Lato: 22 czerwca.
3) Jesień: 23 września.
4) Zima: 22 grudnia.

Metrologiczne pory roku. Wyznaczone są przez meteorologów i klimatologów w celu porównywania okresów o takiej samej długości i obliczania danych statystycznych:

1) Wiosna: od 1 marca do 31 maja.
2) Lato: od 1 czerwca do 31 sierpnia.
3) Jesień: od 1 września do 30 listopada.
4) Zima: od 1 grudnia do 28 lutego.

Fenologiczne pory roku. Ten podział opiera się na fazach rozwojowych roślin i obserwacjach ich stadium rozwoju; wykorzystuje się również kryterium zachowania zwierząt (pora godów, zapadanie w sen zimowy i in.):

1) Początek wiosny – początek topnienia śniegu; kwitnienie: leszczyna, wierzba iwa, przylaszczka.
2) Wczesna wiosna – kwitnienie: mniszek lekarski, czeremcha zwyczajna; pojawienie się liści: kasztanowiec zwyczajny, brzoza brodawkowata.
3) Pełnia wiosny – zazielenienie się lasu liściastego; kwitnienie: kasztanowiec zwyczajny, bez.
4) Wczesne lato – kwitnienie: bez lekarski, żyto ozime.
5) Lato – kwitnienie: lipa; dojrzewanie: bez lekarski, jarząb pospolity.
6) Wczesna jesień – kwitnienie: wrzos zwyczajny; dojrzewanie: kasztanowiec zwyczajny, borówka brusznica.
7) Jesień – zmiana barwy i opadanie liści.
8) Zima – okres spoczynku roślin – przerwa w wegetacji.

Zgodnie z powyższymi ustaleniami meteorologiczna jesień już trwa – od 1 września. Kalendarzowa jesień rozpoczyna się dziś – 23 września. Natomiast konkretne nadejście termicznej jesieni jest dosyć problematyczne. Według danych synoptycznych z 21 września na wielu stacjach na terenie kraju średnia dobowa temperatura powietrza spadła poniżej 15°C, co potwierdza obecność termicznej jesieni. Istnieją jednak regiony (szczególnie południowy zachód), w których na tę porę roku należy jeszcze poczekać. Tam cieszymy się wciąż termicznym latem.

-mówią specjaliści z IMGW-PIB i pokazują jaka ma być pogoda na jesień 2020.

Prognoza sezonowa jesień-zima 2020 r. od IMGW-PIB

Obserwowana na świecie zmiana klimatu i wzrost średniej rocznej temperatury powietrza, dotyczą również Polski. Najnowsza prognoza długoterminowa, opracowana przez specjalistów IMGW-PIB, pozwala stwierdzić, że w Polsce zaciera się granica pomiędzy terminem końca lata, a początkiem jesieni. Według modeli odnoszących się do rozkładu termicznego na terenie naszego kraju, zarówno w październiku, jak i listopadzie temperatury będą „powyżej normy” bądź w górnej granicy klasy „w normie”. To oznacza, że jesień będzie cieplejsza niż średnie miesięczne temperatury dla tych miesięcy wyliczone dla wielolecia referencyjnego.

Najwyższe prawdopodobieństwo wystąpienia miesięcznej temperatury „powyżej normy” prognozuje się w październiku województwie pomorskim, w rejonie Koszalina, Gorzowa Wielkopolskiego oraz na granicy województw mazowieckiego i kujawsko-pomorskiego. W listopadzie średnie temperatury „powyżej normy” występować będą przeważnie na zachodzie kraju oraz w rejonie: Krakowa, Wrocławia, Poznania, Gdańska, Szczecina, Torunia, Opola, Gorzowa Wielkopolskiego, Zielonej Góry, Koszalina i Zakopanego. Natomiast w górnej granicy klasy „w normie” w rejonie: Warszawy, Katowic, Łodzi, Lublina, Białegostoku, Olsztyna, Rzeszowa i Suwałk.

Rekordy temperatur i opadów dla jesieni za ostatnie 10 lat (2010 – 2019)

• Październik
1. Najniższa temperatura –10,4°C w Białymstoku 29 X 2012
–11,6°C na Kasprowym Wierchu 16 X 2011
2. Najwyższa temperatura 26,9°C w Rzeszowie 30 X 2011
3. Najwyższa suma opadów 41,2 mm w Krośnie 04 X 2016

• Listopad
1. Najniższa temperatura –17,2°C na Kasprowym Wierchu 29 XI 2016
2. Najwyższa temperatura 24,1°C w Lesku 5 XI 2018
3. Najwyższa suma opadów 50,2 mm w Krośnie 5 XI 2013

• Grudzień
1. Najniższa temperatura –26,7°C w Jeleniej Górze 16 XII 2010
2. Najwyższa temperatura 17,4°C w Bielsku Białej 18 XII 2019
3. Najwyższa suma opadów 42,1 mm w Przemyślu 23 XII 2019