Rybnik pomaga seniorom, słabszym, w potrzebie. Jaki jest zakres działań pomocy społecznej w mieście? [materiał partnera]
Trudno wyobrazić sobie miasto bez Ośrodka Pomocy Społecznej bez ludzi, którzy potrafią nam pomóc w trudnej sytuacji życiowej. Dziś w Radio 90 o tych, którzy wspierają rodziny, pomagają osobom doznającym przemocy, pomagają wyjść z bezdomności, bezrobocia, czy w końcu wspierają seniorów, czy osoby niepełnosprawne.
Przez lata zmienia się charakter pomocy, na jaką czekają mieszkańcy, ale jedno się nie zmienia, ludzie wiedzą, że zawsze mogą liczyć na OPS. W Rybniku liczącym blisko 130 tysięcy mieszkańców, 180 osób pracuje w ośrodku pomocy społecznej w dwunastu zespołach i działach. Mówi Anna Sowik-Złotoś, dyrektor ośrodka:
Anna Sowik-Złotoś: Ja myślę, że ośrodek pomocy społecznej przede wszystkim jest dla mieszkańców. W różnych momentach trudnych w swoim życiu czy to ze względów ekonomicznych, czy nieradzenia sobie w sytuacji kryzysowej, czy też pomocy w wychowywaniu- my jesteśmy do tego powołani. Od 2020 roku prowadzimy również ogrzewalnie dla osób bezdomnych, jak również od maja tego roku dzienny dom pomocy samotnym rodzicom i kobietom w ciąży na ul. Świerklańskiej. Ja myślę, że tutaj się zmienia też charakter pomocy. Tu już nie mówimy tylko o takiej pomocy finansowej, ale też przede wszystkim pomocy w takim codziennym funkcjonowaniu. Bardzo dużym problemem teraz jest też przemoc. Również u nas w naszym schemacie mamy zespół do spraw przemocy, gdzie pomagamy osobom doznającym przemocy, ale również prowadzimy różnego rodzaju warsztaty dla osób, które gdzieś tę przemoc stosują. Mamy świadczenia rodzinne, więc tutaj wszystkie zasiłki dla dzieci to mamy w dziale świadczeń rodzinnych: od becikowego po 500+, potem mamy dział niepełnosprawności, więc tak naprawdę tak, jak powiedziałam każdy mieszkaniec miasta z tym ośrodkiem pomocy społecznej ma często do czynienia, nawet czasami sobie nie zdaje sprawy, że dział świadczeń rodzinnych jest również w ramach ośrodka pomocy społecznej.
Pandemia pokazała, jak ważną rolę odgrywa w naszym życiu ośrodek pomocy społecznej:
Anna Sowik-Złotoś: W takich trudnych momentach 3 tysiące mieszkańców miasta przebywało na kwarantannie i tutaj myśmy mieli za zadanie pomagać przy takich codziennych sprawach jak przynoszenie zakupów, organizowaniu recept. To było coś, co było dla nas nowe i musieliśmy wykonać to, jak najlepiej potrafimy i to się udało. Za to dziękuję też swoim pracownikom i wolontariuszom, bo też jako miasto stanęliśmy na wysokości zadania, że mieliśmy też osoby, które nas wsparły w wolontariacie. Też darczyńcy, którzy przynosili czasami suchy prowiant. Myśmy ten ciepły posiłek wydawali od marca do maja, czyli w takim momencie, kiedy pogoda nie była już taka niesprzyjająca. Wydaliśmy posiłki 139 osobom i to były nie tylko osoby bezdomne, ale też takie, które mają miejsce zamieszkania, aczkolwiek ze względu na dochody, by po prostu sobie nie poradzili. Przychodzili tam, gdzie wydawaliśmy te ciepłe posiłki, to było przede wszystkim w parku na ulicy Cegielnianej, później na parkingu przy ulicy Hallera. Te ciepłe posiłki były też przez streetworkera dostarczane do tych miejsc, gdzie te osoby przebywają, czyli np. pustostany.
Dom samotnej matki w Rybniku
Co dla OPS-u jest najważniejsze? Zdaniem dyrektor Anny Sowik-Złotoś po prostu życzliwość. Okazją do poznania ich pracy będzie Rybnicki Dzień Pomocy, który odbędzie się 11 września na rybnickim rynku:
Anna Sowik-Złotoś: Ja myślę, że takiej ludzkiej życzliwości, bo bardzo często jest tak, że ludzie patrzą na nas przez różne takie medialne informacje. My jesteśmy powołani po to, aby pomagać. My, jeżeli czasami są rzeczywiście jakieś trudności, to zawsze jesteśmy otwarci. Chcemy też, żeby Ośrodek Pomocy Społecznej w Rybniku był postrzegany jako przyjazny, dlatego też serdecznie zapraszam wszystkich 11 września na Rybnicki Dzień Pomocy, gdzie będzie można zobaczyć wszystkie działy, porozmawiać z pracownikami, będą ulotki. W razie momentu kryzysu czy trudnej sytuacji życiowej, żeby mieszkańcy wiedzieli, że my jesteśmy tu po to, żeby pomagać.
Pomoc bezdomnym to jedno z najważniejszych obowiązkowych zadań OPS-u. Zajmuje się nim zespół do spraw bezdomności, zatrudnia on cztery osoby i jednego streetworkera. Mówi kierownik zespołu Edyta Wąsowicz:
Edyta Wąsowicz: Do zadań własnych gminy, charakterze obowiązkowym w zakresie pomocy osobom bezdomnym należy m. in. udzielanie schronienia, zapewnianie posiłków oraz niezbędnego ubrania osobom, które tego potrzebują, przyznawanie i wypłacanie zasiłków, praca socjalna, prowadzenie i zapewnienie miejsca w mieszkaniach chronionych. Streetworker to jest taka osoba do pierwszego codziennego kontaktu z osobą bezdomną znajdującą się w przestrzeni publicznej, czyli osobami, które przebywają w parkach, w pustostanach, na parkingach. Kolejnym etapem prac z osobami bezdomnymi jest szeroko rozumiana praca socjalna. Osoby te zostały objęte indywidualnym programem bezdomności. Osoby bezdomne mogą również skorzystać z pomocy w formie schronienia w placówkach takich jak: ogrzewalnie, schronisko, pobyt w mieszkaniu chronionym. Mogą także skorzystać z zasiłków okresowych i stałych i innych świadczeń, które wynikają z ustawy o pomocy społecznej, z pomocy równościowej wydawanej przez Polski Czerwony Krzyż oraz z Jadłodzielni, z czego bezdomni chętnie korzystają. Od stycznia do czerwca, czyli półrocznej pomocy w schroniskach skorzystało 215 osób z naszej gminy i 102 osoby z innych gmin. Z ogrzewalni skorzystały 182 osoby w tym 136 osób z naszej gminy i 46 osób z innych gmin. W mieszkaniach chronionych przebywało 37 osób, natomiast w przestrzeni publicznej zdiagnozowano 86 osób z gminy Rybnik i 27 osób z innych gmin.
Kolejnym zakresem działalności OPS są działania środowiskowe. Najważniejszym zadaniem jest pomoc finansowa, rzeczowa czy usługowa podopiecznym podstawowych warunków do życia. Rybnicki OPS ma do dyspozycji 37 pracowników socjalnych. Mówi Iwona Baluszek koordynator wspierająca pracowników socjalnych:
Iwona Baluszek: Mamy swoje punkty terenowe w Boguszowicach, Nowinach, Niedobczycach, Paruszowcu i w centrum. Pracownicy socjalni wykonują swoje zadania, współpracując z innymi specjalistami działającym w obszarze pomocy społecznej i są to pracownicy socjalni innych zespołów, którzy tutaj pracują, z asystentami rodzin, wolontariuszami, z bankiem żywności, przychodniami czy urzędami pracy. Osobom ubogim wymagającym finansowego wsparcia przyznajemy zasiłki stałe, okresowe, celowe, na zabezpieczenie określonej podstawowej potrzeby. Realizujemy też programy, które finansują dożywianie w szkołach i przedszkolach. Pracownicy socjalni prowadzą również stały monitoring osób starszych i niepełnosprawnych. Przeprowadzają wywiady środowiskowe, odwiedzają klienta w domach, proponują wsparcie usługowe, nawiązują kontakty z odpowiednimi organizacjami i instytucjami. Dysponujemy usługami podstawowymi takimi jak pomoc przy sprzątaniu, robieniu zakupów, przygotowaniu posiłków, ale też usługi pielęgnacyjne dla osób leżących czy usługi specjalistyczne. Po rozeznaniu sytuacji kierujemy do wsparcia instytucjonalnego jak np. Dzienny Dom Pomocy Społecznej „Senior+” czy do dla samotnych matek. W sytuacjach wymagających całodobowej opieki proponujemy domy pomocy społecznej.
Najwięcej czasu pracownicy socjalni poświęcają na działania zmierzające do samodzielności podopiecznych. Mówmy prawdę, nie wstydźmy się – podkreśla Iwona Baluszek:
Iwona Baluszek: Często podopiecznym potrzebne jest przywrócenie zdolności do samodzielnego rozwiązywania spraw życiowych, nabycia umiejętności nawiązywania więzi rodzinnych czy też pobudzenia do aktywności społecznej, czy zawodowej. Nie zawsze te potrzeby są uświadamiane, a nawet jeżeli podopieczni są ich świadomi, nie zawsze mają siłę i odwagę do pracy w tych obszarach. Pracownicy wyjaśniają, motywują, doradzają, czasami zobowiązują do podejmowania określonych działań. Pracuję z tym zespołem od roku, pracownicy socjalni dali się poznać jako ciepli, wrażliwi ludzie, którzy chętnie niosą pomoc innym ludziom i przy okazji tego wywiadu zapytałam ich, co chcieliby powiedzieć mieszkańcom Rybnika. Powiedzieli, że żeby ludzie mówili prawdę, że to znacznie skraca okres udzielenia pomocy trafionej w punkt. Często zupełnie niepotrzebnie wstydzimy się, że znaleźliśmy się w takim miejscu, że znaleźliśmy się w trudnej sytuacji. Pojawiają się projekcje tych osób, że będą tutaj niezrozumiani, ocenieni. Nic z tych rzeczy, tu pracują wspaniali ludzie, którzy chętnie niosą pomoc.
Dział pieczy zastępczej to kolejny ważny dział OPS. W Rybniku mamy 155 rodzin zastępczych, z czego 104 są to rodziny spokrewnione. 36 rodzin to rodziny niezawodowe i 19 rodzin zawodowych. Z tych 19, 4 pełnią funkcję pogotowia rodzinnego i 11 rodzinnych domów dziecka. Potrzeby są o wiele większe, przyznaje Ilona Wasilczuk – pracownik socjalny działu pieczy zastępczej:
Ilona Wasilczuk: To się wydaje, że to jest dużo, natomiast w Rybniku trochę jednak się borykamy z brakiem rodzin zastępczych, ponieważ przybywa nam tych dzieci, które trzeba zabezpieczyć, a chętnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej aż tak wielu nie ma, dlatego i Ośrodek Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Rybniku wraz ze współpracą z ośrodkiem pomocy społecznej i urzędem miasta, organizacjami pozarządowymi podejmuje starania o to, żeby tych kandydatów jak najwięcej pozyskać, bo chodzi też o to, żeby po pierwsze móc te dzieci gdzieś umieścić i nie musieć ich gdzieś wywieźć poza Rybnik, ale żeby te rodziny, które mamy, te istniejące też nie były przepełnione, bo tak też się zdarza, więc chętnych zapraszamy, każdy otrzyma wszystkie niezbędne informacje.
Prócz pieczy rodzinnej w Rybniku działa też piecza instytucjonalna, czyli placówki opiekuńczo-wychowawcze:
Ilona Wasilczuk: Takich placówek opiekuńczo-wychowawczych mamy na terenie sześć. Jedna interwencyjna, pozostałe pięć są to placówki socjalizacyjne, czyli takie gdzie dzieci zostają do 18. roku życia bądź dłużej, jeżeli się uczą. Placówki opiekuńczo-wychowawcze potocznie nazywane domem dziecka. „Przystań” jest to placówka interwencyjna. Mamy mieszkania numer 1, 2, 3, 4 i to są placówki opiekuńczo-wychowawcze, które mieszczą się w kamienicach. Przy ulicy Rzecznej jest jedna, przy Mikołowiskiej następna, kolejna przy ulicy Przemysłowej, czwarta jest przy ulicy Powstańców Śląskich. Są to placówki przede wszystkim dla starszych dzieci, ponieważ do placówki opiekuńczo-wychowawczej może trafić dziecko nie młodsze niż 10-letnie, a trafiają dzieci między 10 a 17 lat, a więc mamy też takie placówki w Rybniku. Bardzo fajną rzeczą jest to, że te placówki są małe, bo to są mieszkania. Dzieci jak tam trafiają, od razu zostają przygotowywane do procesu usamodzielnienia. Nie są w dużych budynkach, tylko są to mieszkania w kamienicach, gdzie uczą się funkcjonowania.
Ważnym zadaniem jest także pomoc osobom wychodzącym z rodziny zastępczej czy z takiej placówki. W ubiegłym roku skorzystało z niej 88 osób- podkreśla Ilona Wasilczuk:
Ilona Wasilczuk: W tym procesie usamodzielnienia pomagamy tutaj w dziale pieczy zastępczej, wychowanek dostaje wsparcie w postaci pracownika socjalnego, który pomaga mu się życiowo usamodzielnić, zintegrować ze społeczeństwem. Oprócz pomocy finansowej, która jest przewidziana w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz pomocy społecznej, w dziale mamy i prowadzimy dwa mieszkania chronione dla wychowanków, którzy osiągnęli już pełnoletność w placówce czy w rodzinie zastępczej, ale nie mają się gdzie podziać, wtedy mamy przewidziane siedem miejsc w tych dwóch mieszkaniach chronionych i wychowanek może przyjść do takiego mieszkania i tam rozpocząć proces do usamodzielnienia i dążyć do pełnej samodzielności, czyli zdobycia pracy, otrzymania mieszkania.
Dodajmy, że zadanie organizowania wsparcia i szkoleń dla rodzinnej pieczy zastępczej oraz prowadzenie naboru kwalifikowania i szkolenia kandydatów na rodziny zastępcze i prowadzących rodzinne domy dziecka zostało powierzone Ośrodkowi Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Rybniku przy ulicy Miejskiej, z którym OPS ściśle współpracuje. Kolejną ważną działalnością OPS w Rybniku jest pomoc osobom niepełnosprawnym. One mogą liczyć przede wszystkim na wsparcie finansowe z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – mówi Hanna Filusz kierownik działu pomocy osobom niepełnosprawnym:
Hanna Filusz: Osoba musi złożyć wniosek o dofinansowanie czegoś i osoby mogą się ubiegać np. o dofinansowanie uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze do likwidacji barier, komunikowania się, technicznych, architektonicznych, dofinansowania usługi tłumacza migowego, do sportu, kultury, rekreacji, turystyki, ale to bardziej organizacje, które organizują wyjazd. Dofinansujemy również działalność dwóch warsztatów terapii zajęciowej, które znajdują się na terenie Rybnika. W obydwu warsztatach znajduje się 90 uczestników. Oprócz tych zadań, które tu są realizowane w ramach ustawy, miasto jest realizatorem programu „Aktywny Samorząd” i tutaj zasady i kierunki zadań zostały określone przez PFRON, ale osoby niepełnosprawne mogą ubiegać się o dofinansowanie zakupu wózka elektrycznego, skutera, sprzętu elektronicznego, naprawy sprzętu, szkolenia.
W czasie pandemii PFRON wprowadził także możliwość wsparcia dla osób niepełnosprawnych, które utraciły możliwość korzystania z placówek rehabilitacyjnych. Ciekawą propozycją jest również wspólna oferta rybnickiego OPS-u z ośrodkiem „Bushido” – dodaje Hanna Filusz:
Hanna Filusz: Ośrodek i centrum rekreacji i rehabilitacji „Bushido” realizuje taki program wparcia dla niepełnosprawnych mieszkańców Rybnika w dostępie do rehabilitacji. Ta ostatnia seria jest od roku 2019 do 2022 i obejmuje ona 80 osób co roku, które mogą skorzystać w „Bushido” za darmo w takich 10-dniowych cyklach zabiegów rehabilitacyjnych, przy czym program jest skierowany do konkretnych osób, czyli osoba musi być mieszkańcem Rybnika, posiadać znaczny bądź umiarkowany stopień niepełnosprawności.
OPS w Rybniku realizuje także wiele projektów adresowanych dla seniorów, bezrobotnych czy osób niepełnosprawnych. Mówi Katarzyna Czech, inspektor do spraw realizacji projektów i programów:
Katarzyna Czech: Aktualnie realizujemy projekty współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Są to projekt „3R”- Rodzina, Rozwój, Rybnik oraz projekt „Rybnickie Mieszkanie ze Wsparciem”. Jeśli chodzi o seniorów to ich również wspieramy i zarówno tych aktywnych, jak i tych, którzy wymagają osób trzecich do pomocy. Zachęcamy do uczestnictwa w zajęciach klubu seniora lub dziennego domu seniora. Aktualnie w ramach zadań ośrodka funkcjonują dwa kluby: jeden jest przy ulicy Orzeszkowej 17, drugi przy Floriańskiej 24. Zajęcia odbywają się zarówno w godzinach rannych, jak i popołudniowych. Jeśli chodzi o seniorów bardziej wymagających i liczących na pomoc w czynnościach na co dzień i posiłku, to tutaj proponujemy dzienny dom seniora i to jest ośrodek znajdujący się przy ulicy Konarskiego 49. Warto też podkreślić, że tu zajęcia odbywają się tylko w godzinach od 8.00 do 16.00.
Realizowany jest również projekt teleopieka i telemedycyna – podkreśla:
Katarzyna Czech: Ten projekt skierowany jest do osób powyżej 65. roku życia i w ramach tego projektu udzielane jest wsparcie w postaci opaski z przyciskiem S.O.S, która umożliwia wezwanie pomocy 24/h w razie wypadku w miejscu zamieszkania. Oprócz tego przycisku wprowadzone zostały jeszcze komponenty badań przesiewowych, żeby szybciej wyłapać u seniorów chorobę Alzheimera czy Parkinsona oraz zdalne poradnictwo psychologiczne, czy lekarskie. Dział projektów i programów ośrodka realizuje również programy dofinansowane ze środków funduszu solidarnościowego, tutaj mamy program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”, czyli adresowany do osób z niepełnosprawnością, chodzi tutaj o orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Też warto tutaj podkreślić, że w tym roku ośrodek pomocy społecznej realizując ten program, wyciąga rękę do dzieci do 16. roku życia z orzeczoną niepełnosprawnością. Celem głównym jest wprowadzenie usługi asystenta jako formy ogólnodostępnego wsparcia właśnie dla ww. osób niepełnosprawnych.
Na uwagę zasługuje również realizowany program „Wspieraj Seniora”, który zakłada robienie zakupów w trakcie pandemii:
Katarzyna Czech: Senior do nas dzwoni, podaje nam listę zakupów, my oczywiście po wcześniejszej konsultacji, bo tutaj nie tylko produkty są ważne, ale i sklep, w którym kupujemy te produkty. Marka wody jest wymieniana, jaka powinna być, zanim wolontariusz te zakupy zrobi, także tutaj ze szczególną starannością podchodzimy do tych zakupów. Senior po prostu zwraca pieniądze za dane zakupy. Zazwyczaj tak jest, że to senior wskazuje, ile ma pieniędzy, co by chciał kupić.
Na koniec przypomnijmy, że w Rybniku pod numerem 32 78 47 847 działa specjalna infolinia dla seniorów. Czynna jest ona od poniedziałku do piątku od godziny 10.00 do 14.00:
Katarzyna Czech: Przede wszystkim dla seniorów, którzy czują się właśnie samotni, potrzebują rozmowy, którzy chcą się czegoś dowiedzieć o wydarzeniach kulturalnych w mieście, nie wiedzą jak załatwić sprawy urzędowe czy po prostu chcą porozmawiać lub właśnie zaczerpnąć wiedzy, gdzie w razie jakiegoś tam problemu – zrobienia zakupów czy posprzątania mieszkania ze względu na jakąś dysfunkcję- zachęcam seniorów do skorzystania z tego numeru telefonu, mamy ponad 40 wolontariuszy seniorów, którzy odbierają te telefony od godziny 10.00 do godz. 14.00 codziennie od poniedziałku do piątku. Oni bardzo się cieszą, kiedy mogą pomóc.
Przypomnijmy, 11 września od godziny 11.00 na rynku Rybnicki Dzień Pomocy, wtedy też dowiecie się jeszcze więcej na temat tego, jak uzyskać pomoc z OPS w Rybniku.
Czytaj także:
