Wystawa w sam raz na czas pielgrzymek. Zaprasza muzeum w Raciborzu

Najbardziej znanym i najstarszym sanktuarium pątniczym w powiecie raciborskim jest kościół Matki Bożej, gdzie czczony jest obraz Matki Bożej Raciborskiej. W 1432 r. proboszcz ze Starej Wsi postawił w szczerym polu drewniany kościół Matki Bożej. Do 1937 r. był to kościół filialny starowiejskiej parafii św. Mikołaja. Kościół ten został rozebrany w 1723 r. i przeniesiony do Pawłowa. W miejscu, gdzie stał drewniany kościół Matki Bożej wymurowano barkową świątynię. Prace zakończono w 1727 r., a konsekrowano go w 1736 r. W ołtarzu głównym umieszczono wizerunek Matki Bożej Raciborskiej, do której przychodzą pielgrzymi z okolicznych miejscowości. Od roku 1698, po wielkim pożarze Raciborzanie udają się na ślubowaną pielgrzymkę do kościoła Matki Bożej. Parafianie z Ostroga pielgrzymują od roku 1831 w podzięce po ustaniu epidemii cholery. Obecnie co roku do kościoła Matki Bożej przychodzi ok. 20 pielgrzymek zbiorowych. Wielu pątników przybywa to tego cudownego miejsca z okazji trzech odpustów, zwłaszcza 15 sierpnia w Święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.

Na terenie Raciborza znajduje się kościół, do którego w przeszłości licznie podążali pielgrzymi – kościół św. Jana Chrzciciela na Ostrogu. W ołtarzu bocznym tej świątyni umieszczony jest cudowny obraz Chrystusa Bolesnego zwanego Raciborskim namalowany na desce. Od roku 1827 w ołtarzu głównym znajduje się kopia obrazu, namalowana na płótnie. Obraz przedstawia Chrystusa w koronie cierniowej z otwartą raną w boku i ranami po gwoździach. Na kopii widnieje łacińska inskrypcja z przesłaniem „Przyjdź ach przyjdź niewdzięczny grzeszniku, umocnij się przy moim boku”. W przeszłości wizerunek ten był wielokrotnie powielany. W zbiorach wielu muzeów śląskich znajdują się tego przykłady. Na ludowych obrazach Chrystusa Boleściwego znajduje się charakterystyczna sentencja „Patrz grześniku com cierpiał za twe nieprawości, dałem bok moi otworzyć ku tobie z miłości”. Jeszcze w XIX w. przychodziły do ostrogskiego „procesye z Raszczyc, Markowic, Brzezia, Babic, Pogrzebieni, Bieńkowic, Wojnowic, Starejwsi, Rudnika, Pawłowa i wielu innych miejscowości” (F. Godula, Historya Raciborza i okolic).

Kolejnym, ważnym ośrodkiem pątniczym w powiecie raciborskim jest drewniany kościół p.w. św. Krzyża w Pietrowicach Wielkich. W 2017 roku świętowano jubileusz 350-lecia jego powstania (1667 r.). Do tego cudownego miejsca pielgrzymują mieszkańcy okolicznych miejscowości zwłaszcza z okazji uroczystych odpustów 3 maja w święto Znalezienia Krzyża Świętego i 14 września święto Podwyższenia Krzyża Świętego. Do tej świątyni udają się konno w wielkanocnej procesji konnej w Poniedziałek Wielkanocny, by prosić Boga o dobre urodzaje.

W gminie Krzyżanowice, niedaleko Tworkowa znajduje się barokowy kościół św. Urbana z 1779 r. zwany przez miejscowych „Urbankiem”. Co roku z okazji odpustu (najbliższa niedziela dnia patronalnego – 25 maja) przybywają tu z pieszą procesją mieszkańcy Tworkowa, Boleslawia oraz Czesi z Píšťa, Hulczyna, Hat’i i Šilheřovic. Tworkowscy parafianie niosą wśród pól figurę św. Urbana, papieża, patrona rolników strzegącego od gradobicia. Idąc wśród tworkowskich pól modlą się za przyczyną tego Świętego o dobre urodzaje, ksiądz święci i błogosławi pola. Od 1996 r. z tej okazji przy „Urbanku” organizowany jest dwudniowy festyn „W gościnie u św. Urbana”. Na wystawie prezentujemy fotografie z procesji wykonane w latach 30. XX w. oraz współczesne.

Na obrzeżach Krzanowic od roku 1744 stoi barokowy kościół św. Mikołaja zwany „Mikołaszem”. Został on wybudowany w 1744 r. w podzięce za ustanie zarazy, która dziesiątkowała miejscowe zwierzęta domowe. W dniu patronalnym tj. 6 grudnia organizowana jest procesja konna wiodąca od kościoła parafialnego p.w. św. Wacława do „Mikołasza” w Krzanowicach. Barwny korowód ze św. Mikołajem biskupem przejeżdża głównymi ulicami miejscowości, by po dotarciu do celu trzykrotnie okrążyć świątynię, a następnie uczestniczyć w uroczystej mszy odpustowej. Gospodarze modlą się o pomyślność w gospodarstwie i zdrowie dla swoich zwierząt.

W niedalekim Pszowie znajduje się kolejne sanktuarium, w którym czczony jest wizerunek Matki Bożej Uśmiechniętej. W bazylice mniejszej wybudowanej w latach 1743-1747 w ołtarzu głównym wisi łaskami słynący obraz, przywieziony w 1722 roku z pielgrzymki do Częstochowy. Pierwotnie obraz był kopią częstochowskiej ikony, po renowacji w 1723 roku w pracowni wodzisławskiego malarza Fryderyka Sedleckiego zyskał nowe jaśniejsze i pogodne oblicze. Do cudownego obrazu pielgrzymowali „nabożni niemieckiego, morawskiego i polskiego języka z Mikołowa, Bierunia, Pszczyny, Żorów, Strumienia, Skoczowa, Cieszyna, Frydku, Mistka, Frysztatu, Bogumina. Opawy, Baborowa, Głubczyc, Głogówka, Koźla, Ujazda, z Miasteczka czyli Sośnicowic, Pilchowic, Gliwic, Rybnika, Wodzisławia i przyległych wsi tych miast i miasteczek…” (ks. P. Skwara).

W diecezji opolskiej najbardziej znanym ośrodkiem pielgrzymkowym jest Góra św. Anny (Annaberg). Ok. 1480 r. wybudowano tu kościół św. Anny, który w latach 1671-1673 rozbudowali członkowie rodziny von Gaschin. Z tekstu archidiakona opolskiego Jana Kuna z 1599 r. wiemy, że w ówczesnym czasie do kościoła na Górze św. Anny rokrocznie zmierzały liczne pielgrzymki. Czczona jest w tym miejscu mała figurka św. Anny Samotrzeciej – św. Anna trzymająca na jednej ręce Maryję i na drugiej Dzieciątko Jezus. Interpretowano to „we troje razem” lub „sama jest trzecia”. Wokół sanktuarium rozciąga się Kalwaria licząca 26 kaplic Męki Pańskiej, 6 kaplic maryjnych i kaplicę św. Józefa. Na wystawie licznie prezentowane są wydawnictwa religijne drukowane XIX-XX w. na Górze św. Anny, pamiątki z Annabergu m.in. błogosławieństwo domowe.

W diecezji katowickiej największym ośrodkiem pątniczym są Piekary, w których cześć odbiera obraz Matki Bożej Piekarskiej zwanej Królową Śląska, Gospodynią Śląska, Matką Sprawiedliwości i Miłości Społecznej. Oryginalna ikona z Piekar, pochodząca z XV w. od 1702 r. w Opolu. W Piekarach znajduje się kopia pierwotnej ikony. Pierwsza pielgrzymka do sanktuarium piekarskiego datowana jest na rok 1676. Mieszkańcy Tarnowskich Gór udali się do Maryi prosząc o ratunek od zarazy. W 1680 r. w związku z epidemią obraz Matki Bożej Piekarskiej obwożony był po Czechach, a w katedrze św. Wita w Pradze biskup Jan Fryderyk Waldstein nadał tytuł Cudowny i Łaskami Słynący. Od 1947 roku do Piekar przybywają mężczyźni na swoją stanową pielgrzymkę. Kościół piekarski od 1962 r. otrzymał tytuł bazyliki mniejszej.

Wśród prezentowanych na wystawie ośrodków pielgrzymkowych najbardziej oddalona jest Częstochowa. Nie znaczy to jednak, że mieszkańcy Raciborza i okolic rzadziej nawiedzali jasnogórskie sanktuarium. Czczona tam ikona Czarnej Madonny była najbardziej popularnym wizerunkiem Maryi, który wisiał w tutejszych domach. Wykonywane przez malarzy z częstochowskich warsztatów, czasami mało przypominały oryginał. Jak mówi legenda obraz Matki Bożej Częstochowskiej jest jednym z siedemdziesięciu namalowanych przez św. Łukasza na fragmentach stołu, przy którym posiłki spożywała Święta Rodzina. Przywieziona została na Jasną Górę z terenu Księstwa Bełskiego przez księcia opolskiego Władysława w 1382 r. Do dziś Częstochowa jest największym w Polsce ośrodkiem pielgrzymkowym. Co roku, szczególnie w sierpniu udają się tam pielgrzymi z całej Polski. W tym roku z Raciborza wyruszy 42. piesza pielgrzymka do Częstochowy. Na wystawie prezentujemy dewocjonalia – fotografie i pamiątki z Częstochowy oraz liczne wizerunki Matki Bożej Częstochowskiej.

Prezentowane zabytki pochodzą ze zbiorów Muzeum w Raciborzu. Ekspozycję uzupełniają współczesne pamiątki pochodzące od osób prywatnych.

Autor: Julita Ćwikła, Muzeum w Raciborzu.