Żywienie niemowląt oraz prawidłowe rozszerzanie diety dziecka
Żywienie w pierwszym okresie życia dziecka jest bardzo istotne. Powinno pokrywać ono przede wszystkim zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze. Tym samym powinno zapewniać prawidłowy rozwój fizyczny i psychomotoryczny dziecka.
Projektowanie metaboliczne
Termin programowanie metaboliczne oznacza wpływ czynników środowiskowych, w tym żywienia w pierwszych latach życia dziecka na rozwój osobniczy i ryzyko rozwoju chorób w kolejnych latach. Nieodpowiednia ilość składników pokarmowych oraz niewłaściwy sposób i czas ich wprowadzania do diety dziecka mogą trwale zmienić metabolizm i przebieg procesów fizjologicznych oraz zwiększać ryzyko wystąpienia chorób tj.: otyłość, chorób alergicznych, chorób układu krążenia.
KARMIENIE PIERSIĄ
Według Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci zaleca się wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka. Powinno być ono jednak kontynuowane tak długo, jak będzie to pożądane przez matkę i dziecko. Częściowe lub krótsze karmienie jest również korzystne dla prawidłowego zdrowia i rozwoju dziecka.
Pokarm kobiecy jest w pełni wartościowym pożywieniem dla dzieci do 6 miesiąca życia. Zawiera wszelkie niezbędne składniki odżywcze oraz zapewnia niezbędną ilość energii. Oprócz tego znajdziemy w nim wiele enzymów wspomagających trawienie, żywe komórki krwi tj.: limfocyty T, B, neutrofile i makrofagi oraz liczne nukleotydy. Pokarm kobiecy jest również źródłem wielu bakterii, które kolonizują przewód pokarmowy dziecka, wspomagają trawienie oraz syntezę witamin oraz swoistą odporność.
Korzyści dla dziecka płynące z karmienia piersią:
- Zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób przewodu pokarmowego, układu oddechowego,
- Do 2. Roku życia- mniejsze ryzyko wad zgryzu oraz wystąpienia otyłości i cukrzycy typu II,
Korzyści dla matki:
- Zmniejszone ryzyko krwawienia poporodowego,
- Przyśpieszenie inwolucji macicy,
- Szybszy powrót do masy ciała z przed ciąży,
- Zwiększenie remineralizacji kości,
- Zmniejszone ryzyko zachorowania na raka jajników oraz piersi w okresie pomenopauzalnym.
Przeciwskazania do karmienia piersią
Bezwzględnym przeciwskazaniem do podawania mleka kobiecego dziecku jest występująca u niego galaktozemia lub wrodzony niedobór laktazy. Do względnych przeciwskazań należą: ciężki stan dziecka np.: rozszczep podniebienia utrudniający ssanie, wady serca, fenyloketonuria.
Do przeciwskazań do karmienia piersią występujących ze strony matki należą natomiast: nieleczona gruźlica, zakażenie HIV, alkoholizm lub narkomania.
Fot. Pixabay
Produkty zastępujące mleko kobiece
Głównym zaleceniem dla niemowląt nie karmionych naturalnie jest podawanie produktów zastępujących mleko kobiece. Produkty te produkowane są głownie z białek mleka krowiego lub koziego, hydrolizatów białka oraz izolatów białka sojowego. Produkty zastępujące mleko matki powinny nie tylko odwzorowywać składem mleko matki, ale także zapewniać niemowlętom tempo wzrastania i wartości wskaźników przemiany materii maksymalnie zbliżone do obserwowanych u niemowląt karmionych piersią. W krajach Unii Europejskiej skład i wartość odżywcza produktów dla niemowląt regulowana jest przez Rozporządzenie Delegowane Komisji Europejskiej.
Ich skład zaspokaja swoiste potrzeby żywieniowe oraz dostarcza wszelkich niezbędnych składników odżywczych dla dzieci do 6 miesiąca życia. Po 6 miesiącu życia preparaty te jednak nie zaspokajają w pełni zapotrzebowania dziecka. Tak jak w przypadku karmienia piersią w tym okresie życia należy zacząć prowadzać do diety produkty uzupełniające.
ROZSZERZANIE DIETY DZIECKA
Wprowadzanie produktów uzupełniających do diety dziecka należy rozpocząć, kiedy niemowlę wykazuje umiejętności rozwojowe potrzebne do ich spożywania. Zwykle dzieje się to nie wcześniej niż od 17. Tygodnia życia, natomiast nie może stać się to później niż w 26. Tygodniu życia. Oznacza to, że optymalnym czasem jest osiągnięcie przez dziecko 6. Miesiąca życia.
Produkty uzupełniające wprowadza się do diety dziecka w celu dostarczania dodatkowej energii, białka, żelaza, cynku, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A,D,E,K) oraz pierwiastków śladowych, jak również przygotowania niemowlęcia do bardziej urozmaiconej diety w późniejszym okresie życia.
Kolejność wprowadzania pokarmów
Pierwsze 2 lata życia dziecka są kluczowe w późniejszym kształtowaniu się preferencji smakowych. Dane naukowe wykazują, że wczesne doświadczenia dziecka związane z przyjmowanie pokarmów mogą modyfikować preferencje żywieniowe i wpływać na nie. Dowiadujemy się z nich również, że niemowlęta karmione mlekiem matki łatwiej akceptują nowe smaki oraz, że warzywa są mniej akceptowalne przez dzieci niż owoce, dlatego należy wprowadzać je do diety jako pierwsze.
Nowe produkty należy wprowadzać stopniowo, zaczynając od małych ilości (3-4 łyżeczek) i obserwować reakcję dziecka. Początkowo należy wprowadzać typowe pokarmy uzupełniające czyli kaszki ryżowe czy zbożowe, warzywa np. brokuł, marchew i owoce np.: jabłko, gruszka, banany. Ważne by produkty bezmleczne stopniowo zastępowały mleko, aby pod koniec 1. Roku życia niemowlę otrzymywało jedynie dwa lub maksymalnie trzy posiłki mleczne.
Uwagi dotyczące wybranych produktów:
- Produkty zawierające żelazo- od 6 miesiąca życia wszystkie niemowlęta powinny otrzymywać pokarmy uzupełniające zawierające żelazo tj.: ryby, mięso, produkty zbożowe wzbogacane żelazem.
- Produkty o potencjalnych właściwościach alergizujących- produkty tj.: jaja kurze, orzeszki ziemne, skorupiaki czy ryby powinny być wprowadzone do diety dziecka w tym samym czasie co produkty uzupełniające, które uważane są jako potencjalnie niealergizujące.
- Gluten- należy wprowadzać go do diety dziecka w tym samym czasie, co inne produkty uzupełniające. Zaleca się wprowadzić go najpóźniej do 12 miesiąca życia dziecka. Uznaje się, że takie postępowanie nie wpływa na bezwzględne ryzyko rozwoju celiakii.
- Sól- należy unikać jej dodawania do potraw przeznaczonych dla dzieci poniżej 2 roku życia. Nie dosalanie pokarmów we wczesnym okresie życia może mieć korzystne znaczenie w kształtowaniu prawidłowych preferencji żywieniowych w późniejszych latach życia.
- Cukier- należy do 2 roku życia ograniczyć spożywanie wolnych cukrów. W dalszej diecie produkty słodzone oraz dosładzanie pokarmów powinno być ograniczane.
- Woda- pokarm matki dostarcza odpowiednia ilość płynów niemowlętom do 6 miesiąca życia. W drugim półroczu życia zapotrzebowanie na płyny wynosi ok. 800-1000 ml na dobę i obejmuje wodę z wszelkiego rodzaju napojów. Dla starszych niemowląt najlepsza jest woda niskozmineralizowana, niskosodowa, niskosiarczanowa.
Czytaj także:
