Cmentarz żydowski w Raciborzu oznaczony [FOTO]
Raciborskie muzeum włączyło się w akcję oznaczania cmentarza żydowskiego w mieście.
„W tym miejscu znajduje się cmentarz żydowski”. Tablica z takim napisem pojawiła się dziś (19.12) przy ulicy Głubczyckiej w Raciborzu. Takie oznakowanie to inicjatywa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa. W Raciborzu zaangażowało się muzeum, mówi jego dyrektor Romuald Turakiewicz:
Romuald Turakiewicz: Cmentarz żydowski już nie jest cmentarzem czynnym natomiast jako miejscem pochówku cały czas jest. Cmentarz porównywalny do jakiegoś cmentarza w mniejszej miejscowości, kilkanaście arów, może pół hektara, także nie jest to jakiś mały cmentarzyk. Mamy dokumentację fotograficzną z tego cmentarza,, te macewy, które tu stały były bogato zdobione, piękne, natomiast do tej pory było to miejsce zapomniane.
Jak przypomina Romuald Turakiewicz przed II wojną światową społeczność żydowska w Raciborzu był całkiem liczna:
Romuald Turakiewicz: Społeczność żydowska stanowiła około 10 procent mieszkańców Raciborza i to jeszcze w latach 30, 40-tych. Mamy kłopot z lokalizacją wcześniejszych cmentarzy i nawet wcześniejszych synagog. Synagoga XIX, XX wieczna stała przy ulicy Szewskiej i jej relikty, jej fotografie na ikonografii też są znane, natomiast gdzie stały wcześniej synagogi? Są pewne źródła pisane, nieprecyzyjne. (…)
Takie tablice przypominające, że społeczność żydowska jest częścią historii, są istotne szczególnie w kontekście skandalicznego wybryku posła Grzegorza Brauna, który gaśnicą zgasił zapalone na korytarzu Sejmu świece chanukowe.
Romuald Turakiewicz: Po to jest muzeum i ludzie, którzy zajmują się historią żeby o tej historii przypominać, żeby ludzie wiedzieli, że przeszłość była skomplikowana, złożona i nie byliśmy tak jednolici jak obecnie. Tutaj mieszkała mniejszość żydowska, polska, śląska, morawska.
Radio 90: W zgodzie mieszkała?
Romuald Turakiewicz: Przez większość czasu zdecydowanie w zgodzie. Oczywiście pewne animozje były, zawsze będą bo zawsze znajdują się różni ludzie.
Z Romualdem Turakiewiczem, dyrektorem muzeum w Raciborzu rozmawiała Małgorzata Kmieciak.
Dla społeczności żydowskiej cmentarze mają ogromne znaczenie. Nekropolia żydowska stanowiła kamień węgielny każdej gminy. Uzyskanie zgód na urządzenie cmentarza było definitywnym ugruntowaniem jej istnienia. To akt o większej sile niż przywilej osiedleńczy czy nawet budowa synagogi
– podkreśla Zygmunt Stępiński, dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Nowe oznakowanie cmentarza żydowskiego w Raciborzu łączy tradycję z nowoczesną formą upamiętnienia. Tablica informacyjna w swoim kształcie nawiązuje do macewy (tradycyjnej formy nagrobka żydowskiego). A zamieszczony na niej znak QR pozwala na odkrycie jej dawnej historii. Kod odsyła odwiedzających na stronę portalu zabytek.pl, gdzie znajduje się szersza charakterystyka nekropolii w Raciborzu.
Muzeum w Raciborzu ma w swoich zbiorach bogatą dokumentację zdjęciową cmentarza żydowskiego sprzed jego zniszczenia. Największa liczba nagrobków pochodziła z drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Były wykonane z czarnego, białego i różowego marmuru, granitu lub piaskowca. Nagrobki miały postać tradycyjnych macew bądź obelisków. Do stycznia 1945 roku cmentarz przetrwał w stanie nienaruszonym. Po wojnie ulegał stopniowej degradacji, aż do roku 1973, gdy z polecenia władz miejskich zlikwidowano wszelkie elementy naziemne nekropolii.
W tradycji żydowskiej istnieje nakaz zaznaczania miejsc pochówku. Łączy się to zarówno z uczczeniem pamięci zmarłego, jak też z koniecznością zaznaczania miejsca kontaktu z umarłym. Pierwszymi formami nagrobków były przydrożne kurhany, na które każdy przechodzący miał obowiązek dołożyć kolejny kamień. Z tego wywodzi się obyczaj układania na grobach małych kamyków. Gest ten wyraża pamięć o zmarłych. Wspólne dla tradycji żydowskiej i nieżydowskiej jest zapalanie świecy.
Czytaj także:
