Nie można za brak podręcznika ukarać ucznia oceną niedostateczną

Ankiety rozdano uczniom w lutym i w marcu, kiedy to w szkołach prowadzone były kontrole przestrzegania przepisów w zakresie wyboru podręczników przez nauczycieli.

Badanie ujawniło, że wielu nauczycieli karze uczniów za brak podręcznika na lekcji oceną niedostateczną. Napisało o tym ponad 20% osób. To niezgodne z przepisami ustalonymi przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Ocena powinna być wynikiem postępu w opanowaniu przez ucznia materiału i jego umiejętności. To na jakim jest to poziomie rozpoznać powinien nauczyciel. Trudno uznać, by przyniesienie podręcznika na lekcje było osiągnięciem edukacyjnym, jego nagminne zapominanie powinno znaleźć natomiast odzwierciedlenie w ocenie zachowania.

Pracownicy Śląskiego Kuratorium Oświaty zwracają jednak uwagę, że nierzadko uczeń nie ma podręcznika bo nie kupili mu go rodzice, np. z powodu problemów finansowych. Brak pieniędzy jako powód braku książki wykazało aż 15% uczniów zasadniczych szkół zawodowych. Ale jak wynika z ankiet ponad 80% dzieci i młodzieży ma dostęp do używanych książek, otrzymuje je od rodziny, przyjaciół czy z rządowego programu wyprawka szkolna. Aż 76% uczniów stwierdziło, że korzysta też z innych, dodatkowych materiałów.

Im młodsi tym bardziej pilni. Ponad połowa lubi uczyć się z książek, a jeśli z nich rezygnuje to dlatego, że podręcznik jest nieciekawy lub trudny. Coraz bardziej popularna staje się elektroniczna wersja podręcznika, korzysta z niej prawie 14 % ankietowanych. Ponad połowa może zostawiać książki w szkole.

Z przekazanych do kuratorium zestawień zbiorczych wynika:

• komplet podręczników kupuje 78,11% uczniów: w tym – 92% w szkołach podstawowych, 88% w gimnazjach, 65% w liceach ogólnokształcących, 54% w technikach, 45% – w zasadniczych szkołach zawodowych.
• uczniowie nie kupują podręczników z następujących powodów: brak środków materialnych (4,78%, przy czym najwięcej – 15% w zasadniczych szkołach zawodowych, najmniej 1% – w szkołach podstawowych), nauczyciel nie wymaga podręcznika (8%), nie wszystkie przedmioty są interesujące (3,44%), wystarcza jeden podręcznik na dwóch uczniów (6,53%). Część uczniów otrzymuje podręczniki od rodziny, znajomych, w ramach rządowego programu – wyprawka szkolna.
• zdecydowana większość uczniów (82%) ma możliwość zakupu używanych podręczników.
• 49, 5% uczniów stwierdziło, że wszyscy nauczyciele wymagają, aby uczeń miał podręcznik.
• wśród przedmiotów, z których nauczyciele nie wymagają podręcznika najczęściej wymieniano: w szkołach podstawowych i gimnazjach – plastykę, muzykę, religię, informatykę, wychowanie do życia w rodzinie, zajęcia techniczne, w szkołach ponadgimnazjalnych – technologię informacyjną, informatykę, podstawy przedsiębiorczości, wiedzę o kulturze, wiedzę o społeczeństwie, religię, wychowanie do życia w rodzinie, przedmioty zawodowe (w technikach i zasadniczych szkołach zawodowych).
• Aż 76% uczniów stwierdziło, że korzysta z innych, dodatkowych materiałów, przy czym najwięcej – w szkołach podstawowych (88%), najmniej – w zasadniczych szkołach zawodowych (48%). Należy przypomnieć, że materiały dodatkowe nie są już obecnie dopuszczane do użytku szkolnego przez ministra, tak jak to miało miejsce w latach ubiegłych.
• Wśród najczęściej wymienianych przedmiotów, z których uczniowie korzystają z materiałów dodatkowych uczniowie wymieniali:
  w szkole podstawowej – język polski, matematykę, przyrodę, język angielski, historię;
  w gimnazjum – język polski, matematykę, historię, geografię, chemię;
  w liceach ogólnokształcących – matematykę, biologię, chemię, język angielski, historię;
  w technikach – matematykę, język angielski, język polski, geografię, historię;
  w zasadniczych szkołach zawodowych – język polski, matematykę, historię, geografię.
• 53,05% ogółu uczniów stwierdziło, że lubi uczyć się z podręczników: 79% w szkołach podstawowych, 52% w gimnazjach, 45% w liceach ogólnokształcących, 41% w technikach, 38% – w zasadniczych szkołach zawodowych.
• najczęściej wymieniane przyczyny, z powodu których uczniowie nie lubią korzystać z podręcznika to: podręcznik jest nieciekawy (21,6%), trudny, napisany trudnym językiem (16%), nieciekawa szata graficzna (10%).
• Niepokoi fakt, że za brak podręcznika uczniowie otrzymują oceny niedostateczne (23,81% ankietowanych uczniów udzieliło twierdzącej odpowiedzi), przy czym 15% – w przypadku uczniów szkół podstawowych, 24% gimnazjów, 26% liceów ogólnokształcących, 32% – zasadniczych szkół zawodowych i 37% – techników.
• Popularny staje się również e-podręcznik. 13, 57% uczniów stwierdziło, że korzysta z tej formy podręcznika. Ponad połowa ankietowanych uczniów ma możliwość pozostawienia podręczników w szkole.