Wielkanocne zwyczaje na Śląsku: Pisanki i kroszonki
Ozdabiane jajka, czyli symbol Wielkanocy. W naszych domach trwa ozdabianie jajek, dziś robimy to różnymi metodami, pomagamy sobie barwnikami czy naklejkami ze sklepów. W Radiu 90 Julita Ćwikła, etnografka z muzeum w Raciborzu tłumaczy czym różni się kroszonka od pisanki i jak robiono je kiedyś.
Kroszonki
Julita Ćwikła: Kroszonka to jajko zabarwione i później zdobione metodą rytowniczą, czyli drapane, przeważnie w kolorze czarnym, czerwonym. Trzeba pamiętać, żeby jajko miało skorupkę białą, trzeba je odpowiednio długo gotować, np. dwie godziny na wolnym ogniu, żeby ono później brzydko na mnie pachniało. Są to przeważnie jajka zdobione ornamentem roślinnym, czyli jakieś kwiatki, jakieś listeczki. Dziewczęta wykonywały jajka, kroszonki, dla chłopców, którzy przyjdą w Lany Poniedziałek czyli w śmigus- dyngus, posikać je wodą. To był to prestiż, im więcej chłopaków przyszło, to znaczyło, że mają większe powodzenie.
Pisanki
Julita Ćwikła: Jajka, które nazywamy pisanki, są wykonywane metodą batikową, czyli pisane są woskiem. Można to robić igiełka, szpileczką, patyczkiem, ale też są specjalne kistki, czyli takie lejki, którymi ciągnie się ten wzór. Najstarsze jajko malowane znaleziono na Śląsku, w niedalekim Opolu, na Ostrówku, w latach 60. XX wieku archeolodzy znaleźli jajka z X wieku, to były jajka zdobione woskiem.
fot.pixabay.com
Pisanki i kroszonki można zobaczyć w raciborskim muzeum na wystawie ROK OBRZĘDOWY NAD GÓRNĄ ODRĄ, która przedstawia śląskie zwyczaje doroczne, towarzyszące im akcesoria i rekwizyty. Prezentowane są na niej cykle obrzędowe: zimowe, wiosenne, letnie i jesienne.
W obrzędowości zimowej na szczególną uwagę zasługują słomiane niedźwiedzie – charakterystyczne atrybuty tradycyjnego wodzenia niedźwiedzia. Zwyczaj ten do dziś pielęgnowany jest w kilku wsiach raciborskich w zapusty. W tej części ekspozycji zobaczyć można drewniane formy piernikarskie z XIX w., śląskie szopki „betlejki”, akcesoria kolędnicze. W obrzędowości wiosennej występują: Marzanka, śląski goik, kroszonki i pisanki wielkanocne, kołatki wielkopostne oraz sikawki z XIX w. Niektóre zwyczaje przedstawione są w krótkich fotoreportażach: wielkanocna procesja konna, układanie barwnych kobierców na Boże Ciało, procesje w dniu św. Urbana itd. W obrzędowości letniej szczególnie ważne są dożynki i ich charakterystyczny atrybut – korony żniwne. Wystawie towarzyszą barwne, tradycyjne stroje ludowe z okolic Raciborza.
– czytamy w opisie wystawy na stronie muzeum w Raciborzu.
fot.muzeum-raciborz.pl
Czytaj także:
